Anotacións sobre do África do Sur

Puidemos pasar unhas horas máis en ” Túnez ” e as aproveitamos dando unha lixeira volta pola cidade, que é xa con toda seguridade unha das máis poboadas de ” África ” e que é indubidábel se convirta a máis, porque o seu porto vai gañando en movemento, o país en desenrrolo do seu agro e constrúense sen parada, novas comunicacións.

A o terreo tunecino ten unha xeito que lembra o carrelo d’un burro: é dicir, montes no centro e baixeiras e chaira nas bandas. É moi notábel a riqueza de fosfatos que conten o chan, amplándose xa grandes fábricas para a súa exportación.

Na cidade de ” Túnez ” maniféstanse ben axeitadas a cidede árabe e a europea: a primeira, con as súas casas pranas, eirados convertidas en xardíns, e a europea moi fermosa, con rúas amplas como a ” Avenida Jules Ferry “. É tamén unha poboación comercial e multilingüe, e un verdadeiro centro cultural.

A cidade santa dos mahometanos de ” Túnez ” é ” Kairouán “, a cal conserva en moi bó estado os seus vellos vanos. Eiquí pasan os convois que se propoñen atravesar o ” Sáhara “. A finalidade d’iste fastoso deserto, dixéramos que non todo son areas n’él. N’algunhas zonas atópanse goios d’auga e elo permitiu que n’os seu arredores se desenrrolara vexetación; as palmeiras èrguense n’istas zonas de oasis, os penachos das súas palmas, e unha poboación máis ou menos pequena, adicanse a labranza da terra. vivindo o mesmo tempo istos lugares, de relativa comodidade e acougo, para que os convois acouguen n’elas, atopando un apracíbel repouso as penalidades do sol sufocante e dos ventos rigorosos.

Con modernidade, e por mor de goios artesáns, acadouse amplar a zona de labranza d’algúns d’istos oasis: atópanse de moita extensión como o de ” Kiskra “, poidendo vivir n’eles unha poboación de alguúns milleiros de habitantes.

O ” Sáhara ” chegará se cadra a ser lugar de turismo, polo seu aspeito tan espcecial e senlleiro, sobor de todo cando se contrúa a vía ferrea que o vai atravesar, e que franceses e ingleses tentan de construir a o longo e amplo da ” África “, para enlazar por ferrocarril os portos africanos do ” Mediterráneo “, con as cidades da ” África del Sur “.

” Runvelie ” subgobernador francés, que subeu a rexidor en ” Adén ” e que foi a ” Argelia ” a decontar seus traballos, tívonos pendentes das súas parolas, por tempo se máis de dúas horas, aclarexándonos cousas e feitos relativos a ” África del Sur ” porque interesoume moito o que nos dixo, cou tentar lembrar algo e tomar algunas notas.

Fixo que hai moitas castas de homes e mulleres de cor na ” África “; uns son afábels, e outros belicosos. A os segundos pertencen os ” Zulúes “, os ” Masais “, e os ” Asechantis “. Os primeiros, que pertencen a ” Zululandia “, pasan por ser os máis fermosos de entre tódolos homes e mulleres de cor e, con os ” Tasutos “, viven no interior do ” África del Sur “, os ” Asechantis ” habitan paraxes non lonxe das ribeiras de ” Guinea “.

No sur e suroeste, viven os ” Liosentotes “, os cales teñen a pel de cor caramelo.

A colonia do ” Babo ” entende a banda sur de ” África “, atópando o ” Vantal ” na banda este sur oriental; e afastadas do ” Vantal ” polo cordal do ” Transvaal “, chamándose así iste derradeiro por estar situado na outra banda do río ” Vaal “.

Uns labregos holandeses chegaron o ” África del Sur ” e construíron unha colonia, que chamaron ” Ciudad del Cabo “. Dende alí comerciaban con os eu veciños os ” Liotentotes “: mais, o atoparse en guerra tempo despóis ” Francia ” e ” Inglaterra “, a primeira acadou que ” Holanda ” erixírase en coalición e lle axudara con as súas forzas. O rei de ” Holanda “, o verse despoxado do trono polos maxos de ” Francia “, vendeu a colonia do ” Cabo ” a ” Inglaterra “.

Os colóns holandeses, suxeitos entón as leis nglesas, temeron non verse dabondo seguros contra as invasións do ” Liotentotes ” e, deixando a colonia do ” Cabo “, establecéndose uns na outra banda do río ” Vaal “. Os países lexitimamente así axeitados, se chamaron respeitivamente ” Brange ” e ” Transvaal “. Algúns baers ficaron en ” Natal “; mais o exercer ” Inglaterra ” en soberanía sobor d’aquel país, o abandoaron de tódolos xeitos.

Con orixe d’algúns ludibrios sostidos por istos colóns contra os ” Basutos “. ” Inglaterra ” interviu, sometentdo os ” Basutos ” e ficando co dereito de intervir en ” Brange ” e ” Transvaal ” se algunha vez o vira conveninte. Iste feito presentouse o descobrirse o prados de diamantes de ” Kimberley “, e mostrando ” Inglaterra ” que o ” Transvaal ” non facía máis que governar extensións con os reises das tribos veciñas, quixo mellorar aquél país a súa soberanía. Mais os ” Boers ” defendéronse, e botaron o exécito inglés enviado contra eles.

N’aquel mesmo intre descobréronse as minas de ouro do ” Transvaal ” e moitos ingleses dirixíndose alí para expolialas. O presidente da ” República del Transvaal “, ” Kruger “, obrigou a pagar abondantes contribucións a os ingleses que establecíanse no país, e destinou aqueles escravos a mercadoría de toda clase de armas; quixo opoñerse a elo ” Inglaterra “, e desenrrolou en 1899 a guerra que durou tres anos, o remate da cal o ” Boers ” remataron batidos, constituíndose o imperio con a simpatía de case todo o mundo, mesmo con a de moitos ingleses, que protestaron contra a usurpación de que se facía obxeto a os descoidados ” Boers “.

Logo se lles concedeu iguáis dereitos que a os ingleses, e, en 1910, os catro estados. O ” Cabo “, ” Vadal “, ” Transvaal ” e ” Brangue ” danlle xeito a ” Unión del África del Sur “. O chan d’ista rexión é moi crebada e o clima e a vexetación son semellantes a os que se desfrutan no ” Mediterráneo “; atópanse cereais, vides, e árbores frutáis, importadas de ” Europa “.

Na ribeira atópanse a cidades do ” El Cabo “, ” Durbán ” e no interior ” Johannesburgo “, ” Pretoria ” cuxa derradeira cidade foi con anterioridade a capital da ” República de Transvaal “.

Os indíxenas d’ista rexión pertencen a varias tribos, mais en xeral se lles chama ” Cafres “, ainda por riba a os que viven na fronte oriental, comprendendo tamén ” Rodesia “, chamada así por ser administrado iste país, ata 1923, por unha compañia privilexada, cuios directores foron ” Lord Gifford “, e ” George Cawston “, homes moi coñecidos nas empresas ordeantes do ” África del Sur “.

O Cairo, o Nilo e as Pirámides

Como o veleiro terá que atardar un anaco a súa saida de ” Port-Said “, e como debera facer n’ista viaxe novo treito en ” Alejandría “, pai propón que saiamos de ” Port-Said ” e votémoslle unha ollada a ” El Cairo ” e vaiamos a atopar o veleiro o porto de ” Alejandría “. E aturados polo capitán do veleriro para facer ista combina, saímos no primeiro ferrocarril cara a capital de ” Egipto “. Votamos a noite no ferrocarril e a mañán seguinte atopabámanos no ” El Cairo “.

O aspeito da cidade é por demaís orixinal: vense nas súas rúas exipcios, arábes, sudaneses, abisinios e europeos, toda unha mistura de castas, domeando os traxes longos dos arábes e véndose tamén algúns ” Fez ” vermellos dos turcos.

A cidade é unha xigantesca feira con estrondo de colmea. Rúas estreitas cheas de bazares nos cales véndense mantos para o chan e coitelos, xoias de viventes cores e recendos; altas palmeiras sobresaindo dos vanos, outras rúas o xeito europeo, con luxosos hoteis. Unha misturanza orixinal e chea de cor, que atopo moi afábel.

Fumos o ” Museo del Cairo “, no cal vimos numereiras momias exipcias: hai moitas, que semellan o senso de atóparse nun ceminterio. Moitas d’elas conservan os seus vandaxes de tea ou as súas pinturas brilantísimas, n’outras concorrencias vimos mobles, carros, xoias, terracotas, milleiros de obxetos de uso corrente entre os antergos exipcios. Iste museo, con as súas adrais e lenzos de parede, axeitado todo o estilo árabe, gustoume moito.

Como sobrábanos tempo resolvimos ir pola tarde, en autocarro, ata as pirámides, pois fora mágoa no puideramos ver istes mounumentos de interese, sen admirar tamén a paisaxe do ” Nilo “.

As augas d’iste río atopábanse hoxe bravas e e semellaban tinguidas: varias embarcacións as sulcaban, movidas en devagada pola presión que uns axitados exipcios empurraban sobor d’unhas longas pértegas, que afondían nas augas ata dar con a fondura.

Namentres o traxecto vimos numereiros despoxos de inxentes piares de pedra que axeitaban parte de fanos inxentes. E o chegar o sitio onde érguese a esfinxe e as ” Pirámides de Keops ” de ” Kefren ” e de ” Menkaura ” sintímos coma un calafrío. Camiñando a chaira areosa e maniña, aquéles monumentos xigantescos pregan ainda en nosos días a presenza d’unha civilización maxestuosa.

¡ Quen sabe se no canto de catro ou cinco mil anos os homes que entón vivan sobor da terra poderán sintir emocións diante dos estragos do tempo nos monumentos que agora se contrúen ! . Se cadra non, porque nos facemos as cousas máis para utilizalas agora, que para ofrendar como lembranza as xeracións que nos sucederán.

A gran pirámide, cuxa base ten 138 metros de banda, foi cotexada na antiguedade como unha das 7 marabillas do mundo.

Un pode ter unha idea de seu moi xigantesca, conxeturando que só na pirámide de ” Keops ” traballaron 100,000 homes, que se anovaban cada tres meses no trancurrir de 30 anos que durou a súa construcción. Foi ista tan lamentábel, polo rigor do clima do país e por ter que procurar lonxe as pedras empregadas, pedras que foron levadas ata o lugar conveninte facendo uso de grandes barcazas que sulcaban o ” Nilo “. As pirámides son os únicos despoxos que fican da maxestuosidade d’aquela anterga capital exipcia que se chamou ” Menfis “.

Escrebo ista notas no hotel de ” El Cairo “, antes de deitarme.

Fora, a lúa enfeitiza o branco caserio da cidade. Escoito a o lonxe os compasados sons d’unha guzla e unhas voces de xentío cantaruxando unha canción que semella un suspiro. A cadencia é moi tardeira e os son semellan con unha cadencia monótona.

Mais todo isto ten un gosto moi oriental; e, para desfrutar mellor d’ista serenata que con toda probabilidade non poderei escoitar outra semellante no que me resta de vida, deixo de escreber para ir a expoñerme no corredoiro.

En África. – Exipto. Unha anterga e brilante civilización.

¡ Pousamos en terra africana !. En verdade, non me dou escasa conta do troco, o deixar ” Ona ” para meterme en ” África “; me fixo impronta moito menos que a que experimentei o desembarcar na ” La Habana ” ou a que sentín o atoparme en ” Japón “. ¿ Sexa que me acostumei a o troco, da parte do mundo, como quén troca de habitación no seu propio fogar ?.

Se cadra como é tan pouco o que eiquí afasta o ” Asia ” da ” África “, ” El Canal de Suéz ” soamente isto, saca importancia a o troco.

Atopámonos no ” Port-Sand ” ou sexa en ” Egipto “. Mais ando a tomar notas sobre d’iste antergo paisaxe, ocorrenseme grandes consideracións a vista da viaxe, ofrecemento no que ” África ” a maiores é tres veces maior que ” Europa ” en superficie, e me dou conta que un quintal do seu terreo o ocupar o deserto do ” Sáhara ” , o maior do mundo.

As súas ribeiras atópanse recobertas de cordáis e o seu interior da xeito a un gran altiplano: lembro ista finalidade, leer n’un livro unha comparanza moi gárfica; adícase n’él que a ” África ” , no seus alívios, pódese facer comparativa a un gran prato volto do revés. No centro do altiplano cental atópase unha rexión de grandes lagóas, nos cales desaugan os rios africanos de maior fluxo: o ” Nilo ” e o ” Congo “. E ámbolos dous, no seu percorrido cara o mar, van descendendo de altiplano en altiplano, como n’unha escada, e dando así varias fervenzas.

Os animáis africanos é moi numereira e varia: ten leóns, chacáis, elefantes, rinocerontes, hipopótamos, cebras, antílopes, simios… .

Nos máis antergos mapas de ” África “, por exemplo, nos feitos polos xeógrafos gregos, 2,000 anos atrás, móstrase só a banda norte d’iste continente. Vese que non tiñan nocións da existencia do ” África Central ” e do sur, posibelmente pola falta de grandes buques, non podían facer longas viaxes por mar; e principalmente, porque a gran herdanza do ” Sáhara ” non propón a comunicación terrestre através d’ela. Outro deserto, na súa totalidade feito por areas ou por fermosas rochas xigantescas en desenrrolo de tardeira desfeita, ten nembargantes, algúns puntos no que ten auga: e o arrededor d’istas fontes que só atópanse en pleo deserto, foron os oásis con vexetación baixa máis ou menos mesto, mais sempre con moitas palameiras.

No percorrer do pasado século e o que vai do presente, o ” África ” foi moi percorrida: mais ainda atópanse hoxe zonas pouco coñecidas.

Ata fai relativamente pouco, desenrrolouse nas zonas das ribeiras a trata de escravos e vendían milleiros d’eles, que logo foran empregados e postos nas grandes facendas americanas nas cales por mor das severidades do clima non quixeron taballar os donos das facendas. Os xefes d’algúns d’istes escravos nos que delegaban o comerzo de mercadorías, e para elo facían presos as xentes d’outras tibos e os vendían por favores. Teas, abalorios ou contas de vidro. Por sorte ista práctica vai desaparecendo.

” Port-Sand “é un bó porto comercial: non é teña un tránsito oxixenado de mercadorías, mais é parada obrigada dos buques que se meten no ” Canal de Suéz ” e dos que saen d’él.

O ” Nilo ” é o río que abona as terras laboráis do ” Egipto “; que son os vales atópados nos seus márxenes. O restante terreo do país é un deserto. Pode, pois, o axeitarse que iste país é un ” Don del Nilo “, como soe dicirse. A día de hoxe atópase baixo o protectorado de ” Inglaterra “, máis de goberna con autonomía. Con anterioridade a 1914 pertencía a ” Turquía “. Através do aproveitamento das augas d’iste non se conseguiu facer grandes extensións que foron sdesertas, isto conseguiuse con a construcción de grandes encoros. O encoro de ” Omán ” é o maior tanque de auga do mundo. Con un contido ten auga suficiente para o rego de 1,600,000 hectáreas de terreo. Numereiras trancas fan posíbel a drenaxe d’iste encoro, trancas que traballan con facilidade premendo só un boton eléctrico.

País con baixo ánimo como é hoxe, non xurden días maxestuosos na máis esquecida anterga. Catro e cinco mil anos atrás, unha escintilante civilización desenrrólase nos márxes do ” Nilo “, domeada polo reises indíxenas ou ” Faraones “. As artes, as materias foron cultivadas polos seus artistas e sabedoiros e as festas benfaladas d’aquela mesta civilización son hoxe en día os grandes monumentos das pirámides e os derrumbes dos fanos de ” Karnak “, de entre outros moitos. Fai relativamente pouco, que todo o mundo ficou abraiado o ver os tesouros atópados na buraca de un dos màis afamados faraóns, o chamado ” Tut-an-Kamón “

Aquela escintilante civilización foi perdéndose logo, no canto que o país xemia biaxo o asoballamento das invasións ” Persas “, ” Macedonias “, ” Árabes ” e ” Turcas “; de tal xeito, ata que a lembranza das súa civilización anterga ficou defunta. Por fotuna o arqueólogo francés ” Jean-François Champollion “, ou ” Champollion el joven ” puido decifrar os xeroglíficos do vello ” Egipto “, que achou gravados en moitos monumentos, e con ista puido descobrer en bóa parte a escintilante historia d’áquel pobo na antigüedade.

A costume foi cometendo que en ” Matariah “, pequena poboación exipcia onde conservase a árbore a cuio fusco acougou a ” Sagrada Familia “, cando a súa fuxida de ” Egipto “. Ista pranta afamada é chamada por isto a ” Árbol de la Virgen “.

Cara o mar de Omán.- Arabia e Persia.

Abandoamos ” Calcuta ” e atopámonos rebordando a ribeira nacente da ” India “, pasamos fronte a ” Madvás ” e , dous días logo polo estreito de ” Palh ” – a medio camiño da ” India ” e a ribeira de ” Ceilán “, chegamos a ” Colombo ” pois é a capital d’ista illa.

” Ceilán ” foi na antigüedade, a illa clásica onde se mercaban as especias, cuxas circuntancias lle deron gran renome e prolixidade. Os gregos e romanos, que xa a coñecían, a chamaban ” Zaprobane ” e a ela refírese sen dúbida ” Cervantes ” no ” Quijote ” o falar da afmada ” Zaprobane “. Saindo de ” Colombo ” pasamos preto de cabo ” Camerún ” que adianta como un arauto n’un estremo da ” India ” e, a parti d’alí, perdemos de vista as ribeiras, ingresándonos polo mar de ” Omán “. A o longo de d’uns días, a nosa vista acostumarase de novo a demostracón aborrecida, mais sempre emotiva do mar e ceo.

En ” Colombo ” subiu o noso barco un comisionista francés, que di que vai a ” Portland “, na canle de ” Juéz “, e que percorreu ” Siria “, ” Persia “, e a ” India “.

É tan afábel, que prometeu contarme cousas interesantes sobre d’aqueles paises que eu non poderei visitar e que él veu recentemente.

Mais dime o comisionista francés, lembrar as grandezas do pasado, mais hoxe pola contra, é un pequeno estado que se atopa a medio camiño do ” Golfo Pérsico ” e o ” Mar Caspio “. Toma bóa parte do amplo altiplano do ” Irán ” e ten un gran macizo montuoso que segue toda a súa banda sur e que o constitúen os montes ” Zagros “. Pola súa banda norte, xunto o mar ” Caspio ” exténdese unha zona baixa con numereiras lagóas ou mares mortos. N’ista zona desenrrólase unha considerábel riqueza forestal, principalmente de castiñeiras e enciñas e, na banda central atópase unha rexión na que relévanse lugares de vexetación abondante con outros case desertas ou maniño.

A ribeira do ” Golfo Pérsico ” e cativeza e desolada e só pequenos oásis de palmeiras escachan o monótono da paisaxe de pedras e rochas quentes polo sol.

A superficie de ” Persia ” é máis do triplo da de ” España “, mais a súa poboación escasa, non supera os 10 millóns, iste dato fala na medida do posíbel o pouco poboada que se atopa o país.

A poboación esquiva erixir nas ribeiras, e o fixo cara o interior do país porque é máis san. O xefe ou rei de ” Persia ” ten a titularidade de ” Sah ” e non é hoxe en riquenza e poder nin o fusco do que un día foi.

A falla de ferrocarrís e de bós portos na ribeira fan complexo a exploración das súas riquenzas. As súas rexións do ” Kurdistán “, e ” Luristán ” e outras viven das súas produccións do agro.

No século V antergo a J.C., ” Persia ” foi un dos estados máis poderosos do mundo, coroado ” Dario I ” foi descontraendo as fronteiras do seu reino engadindo ” Egipto ” o seu terreo; mais o descoñecido afán d’iste rei e dos seus herdeiros, fixo posíbel o derrubamento do poderio persa polos gregos, condeádos por ” Alejandro Magno “.

Retomada logo a súa independencia sucedéronse na súa realeza varias dinastías; mais os país non puido remontarse outra vez cara unha nova era de avance e de apoxeo que lle fixera menos agre o recordo das súas grandezas extraviadas.

D’istos dos célebres días do pasado son as ruinas de belísimos monumentos que se atopan na ” Persópolis “, capital que foi do poderío imperio, atópanse outras varias cidades, das cales tan só poido a lembranza da historia.

A súa actual capital é “Teherán “, atopada n’unha maxestuosa chaira.

” Tauris ” é acidade máis alentada e fabril que a capital mesma, deixou medrar certa importancia ” Yiponhán ” polas súas fastosa praza real, súas mezquitas – algunhas con belísismas frontes de vidreiras – e o seu comerzo, especialmente en mantos de chan e tapices persas.

” Mesopotamia ” afasta a érguidas chairas do ” Irán ” ou ” Persia ” da península que da xeito a ” Arabia “.

En moi remotos tempos foi ista rexión asento de poderosos reinos, segundo pode verse na historia. Eiquí floreceron as grandes cidades de ” Babilonia “, a dos incomparábels xardíns érguidos e ” Mínive “, a que se ollaba nas augas do ” Tigris “. Eiquí viveu ” Abraham ” e outros moitos patriarcas.

Hoxe iste país no é con moito, o que n’un tempo foi. As súas admirábels redes de canles, gabias, e canles de rego case non existen xa; e ainda que algunhas bisbarras decontan sendo vizosas, máis deben semellante ben os cíclicos alagamentos dos seus ríos, o ” Eufrates ” e o ” Tigris ” que a os traballos e coidados dos agroeiros.

As súas cidades principáis son hoxe ” Bagdad “, a capital e ” Mosul “, bisbarra riquísima en petróleo.

Deconto istas notas o entrar no ” Golfo de Adén “. Pasamos xunta a illa ” Socotra “: n’un pequeno forte ribeiro vin ondular unha bandeira inglesa, e a súa vista lémbrame que imos entrar n’un dos paraxes extratéxicos de maior importancia do mundo, o ” Mar Rojo ” e a ” Canal de Suéz “.

Logo de varias horas de navegación, ollamos a ribeira, que non bota moito tempo en sobresair con todo pormenor: imos a entrar en pouco tempo , no porto de ” Adén “; atopámonos, pois, a fastosa península situada o suroeste de ” Asia “.

Ven con nós un neno árabe, en quén no me fixei durante os primeiros días da viaxe, o salir de ” Calcuta “, e que fala algo de galego poque estivo durante algúns anos con uns parentes seus en ” San Xenxo “. Iste neno, que terá non máis de 10 anos, vai a ” Medina “, porto do ” Mar Rojo ” onde ten os seu pais, de volta da ” India ” onde aquéles enviaronlle para veder unhas mercadorías. Seña pois, noso aompañeiro ainda, por un par de días maís.

Faloume de ” Arabia “, con a terma propia d’un habitante d’istas zonas desérticas, mais o mesmo tempo con a morriña do que saque que atópase lonxe do seu orixe. ” Arabia ” dime é un país xigantesco, mais lle faltan as dúas condicións indispensábels para poder vivir con comodidade; terras vizosas e poboación.

A banda central da xeito a unha meseta éguida e, é, en conxunto, un deserto xigantesco. Moreas de areas amarelas, levadas por ventos furacanados, soterran as veces os convois que os atravesan; rochas espidas e puídas polo vater das areas movidas polos ventos dan a paisaxe un aspeito terríbel de aflición. A calor caldela e ardente enxoito, dunas e cuiñas que se fan, pérdense. Iste é a instantanea d’iste ” Gran Desierto de Dana ” e de outras paraxes semellanes.

A zona costeira de ” Arabia ” é máis vizosa e, n’istas ribeiras, fóronse axeitando pequenos reinos protexidos por ” Inglaterra “, entre os cales fálase de ” Adén “, onde imos chegar en curto tempo, Dios o queira.

A bisbarra máis vizosa da comarca é o ” Yemén ” e, por ista orixe, é coñecida polo nome de ” Arabia Feliz “.

Son cidades afamadas en a ” Arabia “, ” La Meca “, poboación onde naceu ” Mahoma ” e que os árabes teñen por cidade inviolábel. Hoxe en día recebe numereiras peregrinacións de milleiros de islamitas, que chegan de tódalas afastadas bisbarras de ” Arabia ” e de outros paises de ” Asia ” e ” África ” para facer vista na ” Al-Ka’nah Al-Musharrafah ” gran fano que contén a afamada pedra negra. ” Medina ” é tamén nomeada por ter o sepulcro de ” Mahoma “.

Nos oasis que se atopan no deserto, ou nas pradeiras que medran n’outros paraxes menos enxoitos, pacen dromedarios, cabalos, carneiros e cabras, que constitúen a principal riqueza d’iste país.

Calcuta.- Benarés.- Costumes Indias

O ” Ganges ” o embocar no mar, da xeito a un delta atravesado por varios brazos, que son outros tantos ríos, o treito naútico é o chamado ” Hugli “, e nas súas ribeiras érguese a maior cidade da ” India “: ” Calcuta “.

O pasar polo seu labirinto das súas dársenas, entre as interminábels hileiras de buques e veleiros , ninguén creera atóparse n’unha cidade do ” Asia “, se non n’un dos portos americanos ou europeos. Fanse notar as clásicas embarcións, nenbargantes, as embarcacións chinas, as chalanas indias que, xuntamente con moitos malaios, atópanse faenando na carga e descarga dos buques.

Na outra banda dos peiraos, traballa a cidade, véndose en primeiro termo fastuosos locáis. Con toda seguridade atopámonos n’unha gran metrópole, pois o ánimo e o movemento de todo tipo de carruaxes, son verdadeiramente fastuosos, ¡ Eu, que creera ver tan só unha poboación envellecida, inconfortábel e o mesmo tempo chamativa !.

Como o veleriro manteráse tres díaas eiquí, baixamos a terra, e facemos a finalidade de xantar n’un restoran. Metímonos n’un inglés moi ben establecido e ornado, e logo saímos dispostos a visitar a cidade.

Atravesamos algunhas rúas de aspeito plenamente europeo, e logo metímonos en bisbarras que con xa máis d’un gueto, pois mostran unha natureza propia da india. Chámame a curiosidade que camiñan ceibes por elas vacas e outros animáis, e ísto indistintamente polas beirarúas ou a calzadas. O inquiri a cousa, ¡ dinme que isos animáis se teñen en consideración como inviolábel e que por elo se lles ten tanto respeito e consideración !.

É hoxe día de festa e vexo que os indúes puxeron ropaxes e traxes de cores moi variados. O continente d’ístes homes e maxestuoso, e todo elo explica a perfección que as cerimonias sexan eiquí festexadas con fasto tan brilante e pomposa. Mais o luxo rebordado dos príncipes e rajás, exsaxerado con a fastuosa dos seus pazos, con os seus elefantes gornecidos de sedas e brocados, con as súas vestimentas prezadas e a súas opulentas xoias, e o luxo máis módico dos días de festexo nas cidades, non se notan ilóxicamente no conxunto onde os palleses visten con toda frugalidade e humildade. Son a apesarada concordancia con aquela opulencia en demasía das cortes da ” India “, como se o garboso desprendemento de uns poucos poidera ser influxo da laceira e das privacións de moitos.

Case tódolos indúes fuman, máis o maior vicio e o de mastigar follas d’unha pránta chamada ” Betal “.

Na ” India ” o mesmo que na ” Indo-China “, abondan os tigres e tamén as serpes. Os elefantes comezan a rarear dabondo, e, en estado de liberdade, só se lles atopa n’algúns montes máis baixos do macizo do ” Himalaya “. O capón real é eiquí moi corrente, o cal se atribue por ser ista ave orixinaria do país.

É chamativo o caso dos enfeitizadores de serpes, que rumban as súas habelencias ou enganos nas rúas e prazas das cidades, diante de numereiros circos de público, como tamén o dos ” Fakires “, homes que que suxeitan a un axuno duradeiro e a outras prácticas especiáis, facendo cousas tan fastuósas e insospeitábels como atravesarse as carnes do corpo con agullas sen facerse sangue, camiñar con os pés espídos sobor de afiados coitelos, sen ferirse, e a máis deixarse soterrar por un espazo de tempo de horas ou d’un día, ficando como letárxico, e espertando logo para volver a vida normal. Se non fora que moitos médicos lexitiman a autenticidade dos feitos, con falla de todo calote, fora cousa de negar que semellantes feitos fosen posíbels; tan extranos e sobrehumans semellanmes.

Aproveitando o día maxestuoso o segundo, a nosa estancia en ” Calcuta “, tomámola decisión de ir de paseo a ” Benarés( Varanasi )” a cidade inviolábel da ” India “. A viaxe é algo longo, pero os ferrocarriles están moi ben, hai moitas liñas e todas avitualladas de materiáis confortábels.

Os aspeitos de ” Benarés ” e de maior interés que o de ” Calcuta “. A cidade e moito máis pequena, mais pódense atopar n’ela velísimos fanos con altos e esveltos minaretes, luxosas pagolas, rúas onde cirulan un trasego de pelegríns chegados das máis lonxanas rexións da ” India ” e unhas marxés do ” Ganges ” recheos de postos de venda e fanos. N’iste río, cuxas augas son consideradas sagradas, acollen unha bañadura de limpeza milleiros de pelegrins chegados a ” Benarés ” de tódolos puntos da ” India “.

É eiquí onde móstrase en tódalas bandas a puxante incógnita do espírito estrano d’iste pobo, que tan diferente se mostra con a listaxe a tódolos restantes pobos da terra.

As loitas relixiósas mostran eiquí un carraxe descoñecido por nos. Musulmáns e indúes senten moitísimo desapego entre eles, é tal, que o seu odio mutuo é moito maior do que sinten cara ” Inglaterra “, a súa domeante. D’iste xeito aclarease que un gran pobo, como é a ” India “, con maís de 250 millóns de persoas, teña que manterse subxugaddo por unha minoría curta de europeos, xa que non superan moito os 150,000, os que se atopan n’iste país que é a ” India “, concibidos n’eles os tropéis ingleses das gornicións.

Amáis da relixión, divide en profundidadde a os indúes o motivo das castas, varias son istas, mais hai dúas que domean: os indúes, que son os que poboan as chairas do ” Ganges “, e os ” Brahmin ” que viven no ” Draviras ” ou banda sur. Os primeiros pertencen a casta branca e profexan o tadicionalismo, o mesmo tempo que os ” Draviras ” teñen a cor moi escura e morena e son budistas. As linguas faladas na ” India ” son tamén numereiras.

Moito me gostaría coñecer ” Bombay “, a gran cidade do sur do indostán na ribeira do mar de ” Omán “.

Penso que é unha cidade de gran poboación, mais vive moi superpoboada e pouco hixiénica, o cal da por froito que seña unhas das cidades do mundo onde se rexistra maior mortaldade. Mais non poderemos ir a ” Bombay “, como tampouco a ” Delhi “, a vella capiital, onde pódese abraiar velísimas xoias arquitectónicas, nin a ” Elefanta “, a dos fanos escarvados na rocha viva, nin a ” Agra “, onde se atopa o afamado ” Taj-Majal ” estimado un dos edificios máis fermosos do mundo.

-Non conta.- levo xa da ” India ” unha impresión que manterase en mín toda a miña vida. E por outra banda, ainda cando góstame moito ver novas terras, belos edificios, grandes cidades ou estampas pintorescas, é certo tamén que comezo xa a votar moito en falta a nai e a miña irmanciña, e sinto o mesmo tempo – ¿ Por qué non dicilo con sinceridade ?.- unha gran morriña para ver de novo as cousas de ” Galicia ” .

Camiño da India

Namesntres o veleiro vai adiantando polo ” Golfo de Bengala “, vótolle unha ollada o meu atlas e as narracións que fan sinal a ” India “. Vexo no mapa o feitío triangular que aflixe iste país, e vexo que atópase abeirado por montes, menos nas dúas zonas de terras chairas, atópadas correspondentemente, no este e oeste, e que son os furados por onde encontran paso cara o mar os dous grandes ríos ” Yndo ” e ” Ganges”.

Polo norte do país exténdese unha barreira case infranqueábel de montes, dando xeito o gran entrepano do ” Himalaya “, no cal érguense os catro bicos de maior altura do mundo, entre eles ” Gauritankar “, e no norte ” Everest “, o cal ergue o seu cume ata 8,840 metros sobor do nivel do mar.

A banda central da ” India ” atópase atravesada, de oeste a este, por outra cordal que se chama ” Vindya “, e percorre ista zona o río ” Narbeda “, o cal separa o país en dúas grandes rexións; a norte, ou ” Indostán ” e a sur ou ” Decán ” .

O ” Indostán ” conta con a rexión brava do “Ganges “: mais ten tamén amplas zonas sécuras e case desértas. O ” Decán “, en conxunto, é zona máis ben montuosa e menos vizosa. Mais ten unha rexión chamada ” Golconda “, na cal floreou a capital d’un gran reino, polas riquezas que se acadaban dos seus xacementos de pedras prezadas.

Dime o camareiro chinés, que tan afabelmente resposta as miñas inquiras, que o calor na ” India ” , é moi sufocante e as choivas, moi abondosas en certos meses.

A maior parte da poboación da ” India ” viven do cultivo das arroceiras, da triga e de outros cereáis: n’istas labouras lles axudan os elefantes desbravados, cuxa forza fastuosa fan uso de xeito senellante a como os agroeiros de ” España ” fan uso do bois e mulas.

A ” India “, como a ” China “, é un país de moita antigüidade, posto que a súa historia, chega ata uns 2,000 anos antergos a J.C.. A primeira toma da que se ten novas, é a dos ” Arios “, que metéronse na ” India ” polos montes do noroeste; logo que istes invasores tomaran en propiedade o país, subxugaron a os indíxenas como escravos. Tal semella ser a orixe das castas que foise mantendo na ” India “; os vincidos deron xeito a derradeira casta, a máis desprezábel, e non poideran, os que pertencían a ela, que foran case todos os indios, ter linaxe nin esposarse con xentes de outras castas, tidas por superiores. Con excepción, rexeitáronse os pais e sabidos d’ista casta chamada dos ” Brahmanes “.

Os invasores ” Arios ” erixíronse con peferencia nos váles do ” Ganges ” e do ” Yndo ” ; con seguridade por ser istes os lugares máis vizosos do país.

Depauperados os ” Arios “, invadiron logo o país, os persas primeiro, e os gregos logo, ainda que ámbalas dúas invasións no pasaron de tomar só unha parte dos ” Yndos-Tán “. Para diminuir o perigo de novas invasións, formouse no centro do país un forte estado baixo o poder d’un gran emperador chamado ” Asoka “, e íste fixo frorecer con notabilidade a civilización india.

Por aquél entón foi espallándose o ” Budismo ” ou relixión de ” Buda ” que foi unha mudanza do ” Brahamanismo “. O mesmo unha que outra decontan aínda en nosos días domeando na ” India “.

Aló polo ano 1,000, un exército de mahometanos, axeitado por tropéis turcas do ” Afganistán ” conquistou a ” India ” con fixeza na banda norte. Foi secesionado o país en varios reinos, dos cáles apodeiráronse varios príncipes mahometanos, e os indios ficaron novamente subxgados. Na metade do século XVI, sufríu a ” India ” outra Invasión de tropéis mongólas, baixo o control d’ún caudillo ” Raler “, cuxo neto chegou a ser un dos máis poderosos monarcas que xamáis se veu.

O desenrrolarse en ” Europa ” a costume as viaxes e decobrementos, algúns europeos comezaron a visitar a ” India “: e semellantes cousas de benaventuranza viron eiquí que, o retornar a ” Europa “, facíanse linguas do luxo asiático da corte do ” Gran Mongol “, cuxa fermosa capital é ” Delhi “.

Aquela forza e fulgor non foi duradeira, e a ” India ” rematou dividíndose en numereiros pequenos reinos. Entón os ingleses pediron e obtiveron d’un dos reiezuelos indios licenza para aveciñar produccións comerciáis en ” Calcuta “, ” Madrás ” e ” Jorata “. Foi ísta a orixe da chamada ” Compañía de la Indias ” que centralizou, por moitos anos, todo o comerzo de ” Inglaterra ” e ” Holanda ” con iste país.

” España ” tivo tamén, por algún tempo, un pequeno territorio eiquí, o cal contaba inclusive a cidade de ” Bombay “, elo foi en débeda a que tal territorio pertencía a ” Portugal “, e, o xuntarse iste país a ” España “, ” Felipe II ” foi señor d’aquela pequena colonia índica, a cal recobrou ” Portugal ” cando se voltaron a afastar.

O desenrrolarse en ” Europa ” os afáns por colonizar a ” India “, xurde unha guerra entre ” Francia ” e ” Inglaterra ” sendo o fin os franceses desbaratados. Entón un príncipe cru da ” India ” , o chamado ” Nabab de Carmatic “, para vingarse dos ingleses, fixo preso a 150 d’ístes e os pechou nun alxube de ” Calcuta “; as dimensións do alxube foron tan pequenas e a aeración tan parca, que aqueles malpocados morreron envelenados polo anhídrido carbónico do súa propia cautividade. Iste feito indignou, como foi de agardar, a ” Inglaterra “, e ísta mandou tropéis o mando de ” Clive “, que xa con anterrioridade discerniu pelexando na ” India “, o cal penou aquel feito sometendo os principáis reis indios.

En 1857 prodúxose na ” India ” un levantamento xeral contra ” Inglaterra “; mais, ista conseguiu sufocar aquel movemento, e o goberno inglés, aproveitando aquela situación, dirimiu o outorgamento que tiña feita a ” Compañía de las Indias ” e outorgoulle a raiña ” Victoria ” a misión de governar sobre iste país como soberana. En 1876 a raiña de ” Inglaterra ” recibiu a tituaridade de ” Emperatriz de la India “, titularidade que dende entón ven facendo alarde os reises de ” Inglaterra “.

A avoiña quixo contarme un conto indio, cousa que lle agradezo moito, pois as súas narracións son sempre para mín de moito interese.

Unha vez – Da comezo – encarreirándose un indixente agroeiro a praza de abastos, apeado n’un guindastre tirado por un burro, levando trás d’él, e anoada a unha corda, unha godalla. O viron partir tres garduños e decidiron furtarlle; un furtarialle a godalla, outro o burro e o terceiro foi tan afouto, que pensou en furtarlle o tabardo sen que él fixera contra algunha.

O primeiro garduño segiu o agroeiro no seu camiño e, sen que íste se dera de conta, cortou a corda que suxeitaba a godalla e colocou na cola do burro o campanil que a cabra levaba pendente do pescozo. O agroeiro, ata pasar un cacho de tempo, non se deu de conta que lle roubaran a cabra.

Volvéndo a mirada cara atrás case de inmediato para cachar o afouto garduño, e a pouco atópouse no cmiño con o segundo garduño, a quén inquiriu se vira un home que levaba unha cabra.

-Si – respondeulle íste – por ahí pasou fai un anaco, mais tomou por ista fraga tan mesta. Se queres seguilo, podes deixar eiquí o burro e eu a gardarei.

O fiado agroeiro conviño o trato mostrando agradecemento, e logo de percorrer aquela fraga volveu xadeante o camiño e non atopou nin o gardador, nin o burro.

Anoxado e temendo fora vítima d’un novo furto, volve a cara a súa casa, cando oiu, xunto a un goio, gallamouto doentes. Achegouse alí para ver que laiaba con gran dor.

-¡ Probe de mín ! – dicía . Caume un tesouro cheo de pedras prezadas n’iste goio, e non poido baixar a recollelo porque estou tullido e non sei nadar. É unha mágoa que por non poder baixar teña que perder semellante tesouro. Eu daria boa parte d’el a quén baixara a buscalo.

O crédulo agroeiro non dubidou. Razoando na recompensa que recebería, sacouse o tabardo e descendeu o goio.

En van procurou o tesouro perdido, e , cando resolveu sair de alí, veu con asomo que o tullido se desvanecera, e con él o tabardo tamén.

E o probe agroeiro tornou a casa moi apesarado, e laiando a súa concesiva credulidade, e a demasía maldade dos homes.

Polo mar da China

Atravesamos agora o mar da ” China ” e, o roteiro polo que decontamos, deixaremos a nosa dereita a colonia francesa de ” Indo China ” e o reino de ” Siam “, e a nosa esquerda a gran illa de ” Borneo ” da cal falei xa o descobrer as ” Indias Holandesas “. Noso veleriro fará unha curta escala en ” Singapur “, na ” Península de Malaca “, que é a terra asiática que máis se colle cara o sur.

Aproveitando istos días de náutica – tres ou catro segundo me din – e tendo en conta a proposta que me fixo o avoliño de aclarearme algo sobor da ” China “, e con o que me conte tamén sobor d’ela un pándego camareiro chinés que ven no veleiro, vou tomar algúns apuntamentos sobre dito país, pois ainda cando é certo que eu non vou ver nada de ” China “, semellame que o atoparme tan preto d’iste arcano país, move con maior forza o meu interese.

Decontarei logo, istos apuntamentos con o que poida reter dos argüidos e datos que me poidan dar.

Inxente país é a ” China “: a súa superficie é maior de 20 veces a de ” España “, mais boa parte d’ela, especialmente a zona norte, o ” Tibet “, a ” Mongolia ” e o ” Turquistán ” oriental, son tan só fastuosas soidades, verdadeiros desertos, e por mor a súas indixentes condicións, vive n’elas moi pouca poboación. Só as percorren algunhas tribos nómades de pegureiros. Unicamente a ” Mandchuria ” é rexión dabondo poboada e comeza a desenrrolarse n’ela o agro.

Toda ista banda norte do país, que da xeito o magno deserto do ” Gobi “, atópase restrixido a o sur pola ” Gran Muralla China “, construción verdadeiramente xigantesca e que curtan en dous puntos as augas do río ” Hoang-ho “, que é un dos que máis auga levan no seu percorrido polo continente asiático.

A poboación total da ” China ” é duns 330 millóns de habitantes; d’eles 300 millóns viven na ” China ” propia, e só os 30 millóns que restan poblan as inxentes e desertas estensións do norte, da que fixemos mención con anterioridade.

No centro érgense os montes ” Pe-ling ” e, a oeste, atópase o gran macizo do ” Tibet “, extendéndose alí as dúas grandes fontes dos ríos máis grandes chineses; o ” Huang-Tsó “, o río amarelo, que rega as vizosas terras amarelas de oriente norte, e o ” Jang Tsé-Kiang “, o río azúl que é unha grande arteria fluxuar que abona as terras vermellas da ” China ” central. Iste derradeiro río é navegábel nunha estensión de moitos miles de kilómetros, e, a semellanza do ” Nilo “, as súas cíclicas inundacións abonan os terreos ribeireños.

A ” China ” é como un país enfeitizado: pasaron séculos sen que os chineses tiveran presa en acomodar as vantaxes da civilización europea. Polo seu segretismo segrular, case podería dicir que a desprestixaban. Mais por mor d’ista traza calcaria é indubudábel que recentemente iste pobo mostra unha fonda inquedanza, que fai presaxiar o seu vindeiro despertar. Eles orgullanse en dicer que seu país é o máis antigo do mundo.

A súa historia escrita dou comezo fai 4,000 anos, é dicer, que 2,000 anos antes de que salira ” Europa ” do lapso prehistórico. ” China ” comenzou xa a ter conta por escrito con notas dos seus feitos de maior importancia.

Suponse que os primeiros poboadores de ” China ” viñeron da bacía do ” Farim “, río do ” Turquistán ” oriental e aveciñaronse o norte do país, na rexión das terras amarelas que abona o ” Huang-Tsó “.

Fai 2,500 anos xurdiu na ” China ” un gran reformista, ” Confucio “. Dise que contados seguintes d’iste filósofo, que a cada día que ía concurrindo facía máis prosélitos, amosouse un príncipe imperial, o cal puniu a os incondicionais de ” Confucio ” ordeándolles traballar na ” Gran Muralla China ” que entón facía contruir para liberar o país das invasións dos pobos do norte da ” China “, ( Mongoles e Manchúes ), os cales, por atoparse vivindo en terras moi necesitadas, facían decontadas incursións nas terras vizosas amarelas. Ista gran muralla, que é en grande medida ainda consevase, medía máis de 2,400 kilómetros de lonxitude, por unha altura de 9 metros de treito en treito o lenzo da muralla atopábase recortado por pudentes roques con forma de cuadrilátero.

Tempo logo, espallouse polo país o budismo, relixión que veu da ” India ” , e para darlle culto a ” Buda “, construíronse na ” China ” numereiras pagolas, onde se gardan os deuses do culto.

Tiveron os chineses alguns tempos de grande luxo nas ciencias e nas artes: semella proba que, moito antes de inventarse en ” Europa ” a imprenta, os chineses impremian xa livros valéndose de colores gravados. Tamén inventaron a brúsola.

No século XIII, o afamado veneciano ” Marco Polo ” estivo durante algúns anos o servizo do emperador mongol que domeaba na ” China “, o cal fixo de ” Pekín ” o seu pazo e extendeu as súas conquistas e influenzas pola ” China ” meridional. No século XV os chineses acadaron arroxar do seu chan a os mogoles que, por moito tempo domearon o teritorio, obrigándolles a pasar de novo a ” Gran Muralla China “, e ficando entón a ” Mongolia ” condicionada a ” China “.

Os portuxeses e españois, nos seus viaxes polos océanos ” Índico ” e ” Pacífico “, chegaron ata as ribeiras de ” China ” no século XVI.

No decorrer da dinastía ” Ming “, volveron a brillar, por pouco tempo, as ciencias e os fabricados chineses. Como unha sobra do fulgor acadado, por aquela dinastía, gárdase ainda unha grande avenida que, nas proximidades de ” Pekín ” leva as tumbas dos emperadores. Ista avenida atópase franqueada de fastuosas estátuas de pedra suplindo camelos, elefantes e outros moitos orixes.

Logo d’iste fuxidío periodo de refulxencia, xurden de novo gobernando china os ” Mandchines” descendentes dos antiguos mongoles; e aquela dinastía decontou rexindo ata os nosos días, xa que o derradeiro emperador que tivo o país pertencía a ela. En 1912 estableceuse a república.

O aillamento segrar de ” China ” fíxolle, a patires do 1840, diversos atrancos e ainda loitas con as potencias europeas. En 1900 estalou unha inxurreción xeral contra os europeos, coñecida con o nome de ” Levantamiento de los bóxers “: prodúxose entón unha exterminación sistémica dos europeos quenes tiveron que xuntarse e defenderse en ” Pekín ” ata que as forzas deglutidas por ” Europa ” puideron socorrer e libertar a os superviventes d’aquelas salvaxes matalotas.

” China ” é un pobo con certos atrasos: parte da poboación vive case na indixencia. As comunicacións están cheas de caóticas interpretacións. Carecen de rede do ferrocarril, pois só teñen algunhas liñas unindo as súas cidades de maior importancia.

Con a república desvaneceuse o tradicional fulgor de ” Pekín “. O emperador vivía n’un luxoso pazo cinguido de fermosos edificios e situado no interior do que se lle chama a ” Ciudad Tártara “, que foi a banda de ” Pekín ” onde moraban os altos dignitarios, os diplomáticos e os ministros.

Agora non queda nada d’aquél exaxerado e pitoresco boato imperial: só mantense alí os rastroxos amarelos que o enche todo e o emporca todo.

Con roteiro as Filipinas. – Manila.

Logo facer algunhas visitas polos arredores de ” Tokio ” e ” Yokohama ” e acougar tres días na pousada . Tempo que aproveitou o avó para darlle o a adeus as súas amizades, aveciñamonos nas nosas cabinas no veleiro ” Galacea ” o cal non votou moito tempo en facerse o mar.

Cruzámolo mar interior do ” Japón ” e pásamos fai moito, polo estreito de ” Gorka ” xunto a ” Toshima “, lugar onde a frota xaponesa bateu e escachou a armada rusa. Logo metímonos xa no mar ” Oriental de la China “.

Facemos roteiro a ” Shang-hai “, o gran peirao chinés e internacional o influxo do movemento d’iste fastoso peirao foise axeitando alí unha gran cidade de dous millóns e medio de poboadores. A cidade érgese preto a embocadura do gran río chinés ” Yang-Tzie Kiang “. Xunto os peiraos vense edificacións europeas e moitas axencias mariñas, coruscando ístas os brasóns e bandeiras dos seus correspondentes países.

Baixamos con pai e o avó e metímonos por unha ampla rúa, chea de movemento e traxin; chamoume a atención o ver que os cartaces dos comerzos os poñen eiquí ornados con banderolas d’iste xeito o mesmo sistema do ” Japón ” e é moi dispar o xeito europeo.

Entramos nun café a tomar unha cunca d’iste líquido ; ainda que e corrente que o chinés tome té, n’istas cidades cosmopolitas atópanse locais fastuosos onde se pode tomar tamén unha cunca de café.

De volta o veleiro, iste non votou moito tempo no peirao, e partiu de novo con roteiro dereito a ” Manila “.

Dixo o avoiño, que teñen tamén unha temperatura boa en ” Manila “, dime que mañá contarame tousas de alí. D’istes xeito o chegar a capital de ” Filipinas ” terei maior impresión do país e o froito da miña visita poderá ser de maior claridade.

En ” Shang-hai ” e en mar aberto chaman o coidado moitas chalana chinesas con ornamentos de dragóns e pintadas moi exaxeradas: o velamen pintarraxeado é tamén moi xeitoso. Moi orixinal de certo, istas chalanas, mais en verdade semellan un transitar manso.

O avoiño cumpliu o seu ofrecemento a tarde, sentados todos xuntos na gran andadeira do veleiro, desfrutando d’un tempo caralludo, e admirando as augas azúis do mar da ” China “, contoume cousas d’un gran interese sobre as illas ” Filipinas ” a cuxa capital chegaremos mañá pola mañá, Dio lo queira.

As ” Filipinas ” ata 1898 pertenceu a ” España “, atópadas a medio camiño entre o mar da ” China ” e o ” Pacífico ” é en tal cantidade o número das súas illas que se lle supoñen preto de 1400 contando con os illotes.

A natureza do seu chan é oceánica, e sofren alí tamén con periocidade, os tremores; o clima é tropical, e a conentración da calor produce nos naturais e nos estranxeiros, que eiquí viven unha relaxación pronunciada das forzas.

Por mor do clima e a moita humidade, a vexetación desenrrolase vizosa e exuberante chegando as fragas ata as cumios dos máis elevados montes. A vexetación d’istas fragas e cultivos de arroceiras, de tabaco, de café e do cotón, constitúen a maior riqueza do agro do país.

O besta que alí axuda o agroeiro na súa tarefa é o búfalo, semellante o boi con grandes e achatados cornos; é curioso o feito de que non se encontran bestas nas xunglas de ” Filipinas “.

As dúas illas maiores son as de ” Luzón “, o norte, que é a máis poboada e a mellor cultivada, e a de ” Mindanao ” o sur. Na primeira e dirixida cara o ” Asia “, atópase ” Manila ” o fondo da rada do seu nome.

Suponse que os primeiros poboadores d’istas illas foron xente duna tece acaramelada escura da casta oceánica, individuos todos de curta talaxe; chegando logo primeiro os malaios ( Indos ou indios, primordialmente ), e a posteriori moitos españois. A mistura de todas istas castas orixinou o tipo de hoxe en día do filipino.

As illas foron descubertas polo percorrido de ” Magallanes “, a cal saiu de ” Sevilla ” o 10 de agosto de 1519 e logo de un ano máis tarde dobrou o estreito do seu nome na ” América del sur ” ; ” Magallanes ” moreu eiquí, nas ” Filipinas “, o tentar sufocar un levantamento que produxose entre os indíxenas.

” Magallanes ” non deu nome a istas illas, se non que deullo logo máis tarde o navegante español ” Villalobos “, chamando as ” Filipinas ” na honrra o entón ” Príncipe de Asturias “, tempo despóis ” Felipe II “.

Quén alixerzou a conquista das mesmas para ” España ” foi ” Legazpi “.

Non é extrano que tantos españois prefiriran paraxes tan alonxados do seu país. Con anterioridade do descobremento de ” América ” os poucos buques que chegaban as ” Indias “, deberan de dar unha volta a ” África ” polo ” Cabo de Buenaesperanza “, pois no se atopaba salvado o país pola canle de ” Súez “.

Do comerzo fariase en ” Europa ” as especies, que encarnaban unha verdadeira riqueza comercial. Logo descoberta ” América ” e coñecido xa o ” Pacífico “, os españois xulgaron millor chegar as ” Indias ” polo ruteiro de ” América “. D’iste xeito os buques españois saían do ” Perú ” ou de ” Méjico “, e atravesando o ” Pacífico ” chegaban as ” Indias “, e pouco tempo despóis a enseada de ” Manila “.

Segundo o prometido ista mañá chegábamos a ” Manila “; a esquerda d’ista gran enseada, érgese o monte da ” Sierra de Marivela “. Lindando a enseada, a man dereita vemos ” Cavité “, o apesarado lugar onde houbo unha batalla naval entre os ” Estados Unidos ” e ” España ” en 1898. A o fondo, mostrase o peirao e os caseríos de ” Manila “.

O desembarcar n’ista cidade, fágome cargo que é máis poboación de grande significación comercial e industrial. Din que ten máis de 200,000 poboadores e pola súa grande extensión e polo fervor das súas rúas, dixera que tería ainda máis dabondo.

Entre os seus edificios máis notábels atópanse a catedral, o axuntamento, a bibloteca, a universidade que foi erixida polos dominicos.

O meu avoiño semella un pouco apesarado, o pasear por istas rúas, e o admirar os monumentos e edificios que, como a sé, o axuntamento, e a universidade, tanto ainda falaba de ” España “. Pai dase de conta d’elo e, como protestando que se nos fai tarde tornarémos cedo o veleiro.

O veleiro leva áncoras e, cando escribo istas liñas a cidade xa pérdese con lentitude da nosa vista entre a brétema que comeza a coller forza no mar.

Costumes xaponesas. Seus grandes cidadáns.

Nas festas populais fan os xaponeses gran desproveito de adobíos en papel e de frores, e como iluminación, lles gosta moito dispor de centos de faroliños de moitas cores diversos e formas; como moitas d’istas festas teñen natureza náutica, exercen un influxo verdadeiramente fastoso a o mesmo que relaxante nas augas dun río ou do mar, os milleiros de faroliños que empavean centos de chalanas.

O ” Kimono ” é o peñor de máis uso, verdade é que agora case o usan tanto os europeos como os xaponeses máis eiquí sobresae máis porque o adobío das habitacións semellan darlle maior xeito.

A limpeza é miuciosa nas casas e nos hoteis; nas casas perosais serven de leito uns alamdraque espallados no chan. As almofadas soen se de madeira recuberta dunha tea grosa. Nos hoteis teñen camas o xeito europeo, para quenes desexan así.

Eiquí e fora de eiquí falase moito das ” Geishas ” istas son rapazas que se adican a cantaruxar e a declamar verso: son as que afoutan as festas e poñen na vida o seu pouco de poemas. Atópanse no ” Japón ” colexios especiais nos cales fomentase istas rapazas no canto e na declamación. Os Xapones, ainda que non abafalla nengún adianto da nosa civilización ten unha gran curia tradicional. Quere conservar as súas cousas e sinte a altiveza de ter en conta o seu pobo como un dos máis antigos, convir o seu pobo como un dos máis antigos da humanidade.

A linaxe xaponesa semella ser, verdadeiramente a máis antiga do mundo, pois se conxetura que data duns 2500 anos antergos a ” Jesucristo “.

No ” Japón ” constrúense moitos obxetos de laca que comporse nunha pasta axeitada con recina a cal mistúranse varias materias coloreantes para darlle a tonalidade desexada con ista pasta fabricanse fráxiles mobles; bandexas e obxetos para agasallo ornandoos con fróres e belísimas e carterísticas paisaxe.

O arte foi sembrado e en gran estima sempre polos xaponeses, xa dende moi antigo, pois no século XII contaron con afamados artistas, entre eles o afamado ” Toba Lajo “. As estampas xaponesas defrutan sempre de xusta fama, e os traballadores en marfil xunto con as miniaturas , debuxos, e estatuillas de procelá son febles para os coleccionistas.

No canto das súas costumes os xaponeses son apracíbels e fríos de portas para fora, mais con capacidade das máis grandes parcerias cando nunha materia ventilase a súa honra ou o do seu país. Aman moito a os nenos e són moi coidadosos dos seus modáis e no seu falar. Non se coñece eiquí a blasfema porque no léxico xaponés non teñen semellantes paroulas ofensivas ou de mal gosto.

As nenas son moi afeicioadas a xogar con as bonecas; case tódalas familias teñen a súa casa de bonecas, gardadas de xeracións antergas e coidadosamente conservadas e mellorada e que chegará a xeración seguinte. Os nenos xogan con predilección subindo cometas e facendo danzar peonzas.

Máis o meu pesar de que o chan do ” Japón ” é dabondo montuoso, é país de moita densidade de poboación; pois tendo algo menos que a de ” España “, súa poboación é case o triplo que a nosa.

A principal riqueza eiquí é o agro: en importancia, se cadra, lle segue a pesca no mar ribeireño do ” Japón ” son as milleiros os xuncos ou pequenas embarcacións pesqueiras e numereira a poboación de mariñeiros.

Atópanse tamén moitas lagóas, algunhas d’elas están nas máis altas rexións montuosas, os riós son de curto percorrido e faltos d’unha gran profusión, polo motivo de que non poden percorrer os desaugues das grandes bacias, xa qie as illas xaponesas son estreitas e avogan relativamente poucos kilómetros dende os entrepanos montuosos o mar.

O arroz, o té, as laranxas mandarinas, os limóns, son os principais nos que que se saiba os agroeiros xaponeses.

Como industras, traballan na do verme de serda, na de texidos e na do papel, que alí ten máis extendido uso que entre nos, posto que de papel fan panos, panoliños, panos de mesa, manteis, abanos e parasois. O papel xaponés é moito máis groso que o europeo e o mesmo tempo máis flexibre, polas substancias fibrosas que lle dan xeito.

Vou tomar nota d’algúnhas das principais cidades do país: ” Nagasaki “, foi o porto onde embarcaban todolos buques os portugueses e os misioneiros españois. Namentres o ” Japón ” estivo pechado a todo comerzo con ” Europa “, ” Nagasaki ” foi o único porto accesible.

O xeneralizarse o comerzo ” Kobé ” , que foi unha pequena aldea de pescadores, situada no mar interior, foise convertindo nunha gran cidade. ” Osaka ” é a poboación máis fabril: ten tamén un fermoso fano e atópanse n’ela grandes e ricos bazares. ” Kioto ” foi capital del ” Japon ” dende o 794 ata o 1868, na que a capitallidade foi trasladada a ” Tokio “. ” Nagofa ” é outra gran cidade con perto de un millón de poboadores.

Tokio. Algo sobre a historia de Tokio.

Hoxe visitei a fastosa capital do ” Japón “.

” Tokio ” ten tódalas peculiaridades dunha gran cidade; amplas avenidas, maxestuosas construcións de edificacións o xeito europeo nas principáis rúas, e luxosas tendas, moitos trolebuses e autocarros tamén nas principáis rúas e xunto a todo isto, tan noso, veciñanzas humildes con fogares febles, lixeiros carros ou ” Korumas “, soleadas cada unha por un home, pavilóns con madeiras locáis, pontes miúdas, milleiros de porcións fráxiles  e características do pobo xaponés.

As ropaxes dos xaponeses é moi variada; impera , o traxe europeo, son as mulleres as que decontan con o uso, aínda de algunhas roupas propias do país: máis a banda máis pintoresca da vestimenta. Desencontrase con celeridade o influxo da civilizacón europea.

Con o avó fumos a un parque xeneroso, no cal ensinoume as árbores repousadas mais acadan lonxitudes incomúns polo pequenas;  son moi afeicionados os xadineiros xaponeses a acadar istas lindezas árboreas; facer vivir, por exemplo ecinas seculais sen que acaden lonxitudes maiores de medio metro a maiores. Entramos logo nunha pequena tenda de frores e alí abraiome cuns centros de mesa e numereiros motivos de adobío contendo cada un d’eles una ou máis prantas de miudo tamaño.

Para acougar imos a unha pequena casiña de té, xunto a unha canle, e alí tomabamos unha pastas e unha cunca d’isa recedente bebida; E meu avó cumprindo o seu ofrecemento, falame da historia d’iste país de tanto interés.

Suponlle. – Díxome. – que en tempos máis lonxanos viveu n’istas illas unha casta moi basta que facíase chamar ” Ainos “, tempo logo sufriron aqueles poboadores primixenios varias invasións; unha d’elas foi pola casta ” Mongol “, a cal fixo correría dende a ” China “. Outra foi de casta ” Malayo “, que debeu chegar por lo mar do mediodía.

Da fusión de todas isas castas se orixinou con toda seguridade o pobo xaponés; chegadas xa en espazo histórico, sobresae na ordenación d’iste país a figura do emperador ou ” Mikado “. Iste persoaxe acada en sí tódolos privilexios e honras, é o pobo sinte por él semellante respeito e reverencia que case non se atrevera miralo, así foi receado a poucos, como inviolábel, a figura do emperador.

Cara o século VI, fai o seu espertar no ” Japón  ” a relixión de ” Buda “, proveninte da ” India ” e conducida polos chineses que alí atopabanse subxugados. ” Kioto ” foi a capital do budismo no ” Japón ” e atópanse n’esta cidade numereiros fanos e pagodas adicadas a ” Buda “.

N’aqueles tempos desenrrolábase o ” Japón ” nun rexímene somentes feudal; os nobres, habitaban nos seus fortes e castelos e tiñan o seu servizo magnos exércitos a quenes chamaban ” Samurais “. Istes atopabanse   leados o seu señor e tiñan a obriga de xurarlle fidelidade, que moitos abrianse o ventre como unha sinal de dor, cando o señor feudal ou o emperador falecían. Ista salvaxe costume, que ainda por acervo pratica algún xaponés desenganado, chamase  ” Harakiri “.

O remate do século XIII o  emperador mongol que domeaba entón cun clima guerreiro e conquistador en ” Japón “; mais unha treboada aniquilou as trulladas invasoras.

Europa tivo nova de ” Japón ” por as viaxes do veneciano ” Marco Polo “, quen residui moitos anos na ribeira de ” China “: él a chamaba como os chineses, ” Cipango ” e dicían d’el que é unha gran illa localizada o este de ” China ” na mareira. Os seus poboadores son brancos e de requintadas roupas.

Tiveron máis decontadas novas do ” Japón ” logo do descobremento de ” América “, pois entón moitos misioneiros votáronse a  ” China ” e o ” Japón “.

O afamado  ” Jesuita San Francisco Javier ” percorreu eiquí amplas bisbarras espallando o ” Evangelio ” e batear as xentes.

O remate do século XV un valente soldado chamado ” Kideyoshi “; a o que os  xaponeses chaman hoxe o seu ” Napoleón “, acadou o poder e conquistou  ” Korea “. 

Onde tempo imemorial os xaponese tiñan pechados seus portos a tódolos europeos agás os holandeses; os ” Estados Unidos ” mediado o século pasado, quixeron abrir canles de comerzo xaponés as actividades de ” Europa ” e de ” América ” enviaron unha unha comitiva o  ” Japón “: iste chance determinou o que ficara aberto a o porto de ” Yokohama ” o comerzo internacional.

Istas medidas obrigadas fixeron gran mella no azo dos xaponeses noi independentes e píos do seu país; o ver non tiñan forzas para opoñerse o que se cadra xulgaron como vexámen, recearon en sixilo os seus resentimentos e se botarón a poñerse o nivel dos estados que os vexaron, data no trancurrir duns 40 anos, torocou por completo o país. 

Para acadala rápidamente forn enviados a estudar a ” Europa ” numereiros rapaces xaponeses; comezaron a instalar fatorías. O ” Japón ” quixo levar a súa mariña de batalla e  ordeou tamén un podente exército.

Surxiu en 1894 a gerra con ” China “, a que domeou velozmente o ” Japón ” incorporando  con celeridade a illa de ” Formosa ” a actual ” Taiwán ” .

En 1904 e 1905 sostivo batalla con ” Rusia “, a cal derrotou por terra e por mar, apropíandose de  ” Korea “. A súa derradeira fazaña guereira foi entrar na guerra europea apoiando os aliados.

Ista é, a grandes trazas, a historia d’iste pobo . O xaponés ten un fondo sentemento da honra e se supón con moita delicadeza na súa conversa e nos seus modáis. Acostumado nos seus empregos comerciáis, é romántico o contemplar a natureza, e, sobre todo o seu apego as frores; ante elas mantense quedo e enfeitizado.

As festas propias dos xaponeses demostran a pertenza que o xaponés sinte polas frores; d’iste xeito, a ” Fiesta de los Ciruelos en Flor ” as dos ” Cerezos ” e a das ” Peonias ” y logo as dos  ” Crisantemos “.

---

Xa se facía tarde e o avó dixome que deberíamos marchar para tomar o tren que con celeridade nos levou a ” Yokohama ” onde nos agardan xa pai e a avoiña para vernos. Eles fixeron tamén unha bóa excursión polos arredores, vendo as plantación de té e abraiando, a o lonxe, a contorna característica do ” Fuji-Yama “, o afamado cono volcánico xaponés.