Categoría: náutica

Colonias e zona española de Marruecos. ¡ Por fin de volta na casa !

Ímonos achegando xa de volta a casa. Cando vou escreber ista notas, derradeiras das que vou falar abordo, dime que pasamos non moi lonxe das ” Baleares “.

” S. Sebastián ” falounos ista tarde da zona española de ” Marruecos ” e das colonias do norte de ” África “. A primeira – díxonos – está composta por unha estreita faixa de terra que se extende dende ” Larache ” , na ribeira ” Atlántica “, ata a embocadura do río ” Merluya ” na ribeira ” Mediterránea “, bóa parte do linde d’ista zona atópase con as ribeiras de ” Andalucía “.

A zona española pode estudarse composta por dúas rexións: ” Yebala ” que entende as terras que adiantan ata dar xeito a unha banda do estreito de ” Gibraltar ” e o ” Rif “, que é a zona mediterránea, seca en bóa parte e contando con o terreo crebado dos seus montes.

Pola banda de ” Yebala ” decontan as estribacións do noso cordal ” Bético “, que móstrse curtado no estreito de ” Gibraltar “. ” Yebala ” é a rexión máis vizosa e rica da zona española, e as súas terras están regadas por varios regatos e polo ” Lucus “, que é o río de maior corrente, o cal emboca no ” Átlantico “, xunto a ” Larache “.

” Alcazarquivir ” é poboación non moi bonita, mais susceptíbel de acadar importancia por pasar por ela a estrada que une ” Tánger ” a ” Fer “.

A saida do estreito, na ribeira do ” Átlantico ” atópase ” Tánger “, a cidade e o porto de maior importancia do ” Magreb “. Ista cidade, e unha pequena zona nos arredores, está internacionalizada, e dicer, atópase afastada da zona española e n’ela poden comerciar literalmente tódolos países; a cidade governase por si mesma e atópase abeirada por todas as grandes potencias.

Xunta o pequeno río ” Martín “, n’un val moi vizoso e non lonxe do mar érguese ” Tetuán “, que é a cidade onde se estableceu o alto comisionario español e o ” Jalifa ” ou representante so sultán.

No camiño de ” Tetuán ” a ” Fer ” atópase ” Lanen ” a cidade inviolábel e mística dos marroquies.

O ” Rif ” é zona máis seca que a derradeira: os seus montes son crebados e con vexetación esteparia: ten grandes extensións d’una poderosa vexetación e isto en pequenos vals vense as sobras d’algunhas hortas. Por mor d’iste problema, o ” Rif ” ten escaseza de grandes centros de poboación, e os seus moradores viven en pequenos e ricos oasis.

Como as vertentes orientadas cara o mar son moi ripadas, por isto os ríos son como fervenzas e o que fica en pouco tempo as correntes das choivas o mar.

” Melilla ” é a maís importante cidade do ” Rif “. Atópase a leste da península de ” Kesforcas “, case fronte a ” Milagi “, fíxose en poucos anos unha poboación moi bela e medrada, vendo o curto camiño con as tribos do interior.

” España ” non domeou en ” Marruecos ” por meras campañas non procurou só adiantar no protectorado en ben do seu comerzo e da súa industra insalbábel. Moveuse por creenza de todo interese o cumprimento de unha érguido coñecemento de cultura e de adiantar cara tal fin, fixeron numereiras escolas as cales estudan os mesmos marroquies.

” Melilla ” e ” Ceuta ” ainda cando metidas en terreos marroquís non se lles xulga como pertencentes o protectorado, son chamadas plazas de artesáns e seu terreo da xeito a o chan nacional.

” España ” ten outras posesións no norte de ” África “, o ” Peñón de Velez de la Gomera “, o illote de ” Albucenas ” e as illas ” Clatorinas “. En rixor con todos os illotes recoñecidos en común para a notación e gran parte de auga potábel.

O sureste de ” Marruecos “, na ribeira do ” Sáhara “, ” España ” posúe unha extensa colonia non corrida ainda: o chamado ” Sáhara Español “, terreo que compréndese dende o cabo ” Blanes ” ata o rio ” Draa ” no linde do ” Marruecos Francés “; e algo máis o norte, atópase tamén unha pequena rexión que é chamado terreo de ” Ifni ” ou da ” Cruz de Mar Pequeña “.

Remarcando tamén que no ” Golfo de Guinea “, ” España ” posúe as illas de ” Fernando Goo “, ” Alborán ” e ” Conoco “, e, no continente, a chamada ” Guinea Española “, cuxa única poboación de importancia é ” Batú “.

As illas ” Canarias ” atópanse fronte a ribeira atlántica do sur de ” Marruecos “, non as ten enconta ” España ” como colonias se non como nacionáis. En tempos pasados axeitábanse como unha sóa illa, cuxa capital foi, a ” Cruz de Tenerife “; con naturalidade axeitan dúas, sendo a capital do novo xeito a cidade de ” Las Palmas “, cuxo porto é concorrido por facer escala n’él os buques dos roteiros de navegación que veñen a ” Europa ” dende ” América del Sur “.

No veleiro hai un rebumbio grande, todo o mundo está facendo os prepaprativos para o próximo desembarque. Estou ledo, desfrutando d’un día maxestuoso e d’un espectáculo fermoso.

De entre a brétema mañaneira, xurde medio perdido o caserío de ” Barcelona “, a esquerda, sobresae, en primeiro termo, o monte do ” Montjuic “, en cuxa cimba érguense o castelo e o roque vixías e, nas faldras que miran cara a cidade, érguese a fastuosa dos pazos e xardíns da ” Esposión “. Logo, máis a esquerda e pola chaira do ” Llobregat “, volven a mostrarse, mesto, o caserío; do cal surden centos de chemineas fabrís, que misturan os seus fumes con a brétema, facendo case invisíbels os contornos dos montes do fondo, a do ” Tibidabo ” entre elas.

O entrar no porto, nótase a axitación xeitosa da gran cidade.

A entrada lémbrame algo a de ” Nueva York “, polo gran número de buques empeirados, polo cruce decontado d’ístos con os remolcadores e pola liña de grandes transatlánticos que agardan o intre de facerse o mar pa comezar as seus longos roteiros a través de tódolos mares.

Os avoiños, xunto a mín, choran de ledicia o voltar a ver a terra na que medraron, logo de tantos anos de falta. Pai atópase tamén visibelmente ledo. Eu non sei que facer nin que dicer, só se me ocorre mirar e atopo belo, canto miro.

¡ Xa estamos outra vez en ” España ” !, Deus preservounos de todo mal, e sexan nosas primeiras parolas en acción de gracias por nos outorgar o súa protección.

Logo… . ¡ Que ledicia !. O baixar o peirao, na estación marítima; freteime os ollos porque pareceume estar soñando. ¿ Foi posíbel ?. ¡ Mai e a miña irmanciña agardanos a o pé da escada do veleiro !. Non saio do meu abraio e da miña ledicia e con qué pracer e emoción dímonos unha aperta. Deus permitiu que fora hoxe, para nos, un día compretamente ledo.

O acoller nai o telegrama que lle enviamos dende ” Guinea “, tomou con a miña irmaciña, deseguido o tren para ir a agardarnos a ” Barcelona ” e darnos unha surpresa tan afábel. Non foi menos a que tiveron elas, o ver que con nós tornaban os avoiños.

Pecho hoxe eiquí istas notas lixeiras que fun tomando no transcurrir do noso ledo viaxe.

O pisar de novo terra, síntome ledo, mais algo enmorriñado, o considerar que non tornarei de seguro a ver moitos dos países que visitei e que tan gran lembranza deixaron na miña persoa.

Miña irmá cercoume con as súas milleiras de inquiras e dime que recibiu todas as postais que, dende ” América ” lle remitín. As faltantes non chegaron ainda as súas máns.

Chea de ledicia, no deixa de dirixirme en papel esclamacións como istas: ¡ Cánto cambiaches !, ¡ Que medrado estás !, ¡ E que moreno !, ¡ Cómo te curtiu o sol e o aire do mar !.

¡ Qué gañas teño de ver de novo ” Galicia ” de saudar a meus amigos e de contarlles aneidotas e lembranzas d’ista longa viaxe, de tanto interese para mín e na que tantas cousas aprendrín !.

Notas sobor do Áfica Central

Onte a noite saímos de ” Alejandría ” cara ” Túnez “. Atopamonos pois, rematando xa a nosa viaxe e isto éncheme de moita ledicia, pois cada día teño máis vívidos desexos de poder apertar a nai, e a miña irmanciña.

Imos abeirando a ” Libia “, a que foi colonia italiana, a cal abranga as rexión das ” Cirenaicas ” , xunto a ” Egipto ” e da ” Tripolitania ” xunto a ” Argelia “. A banda sur de ” Libia ” ten tódalas naturezas do deserto do ” Sáhara “.

Penso que mañán chegaremos a ” Túnez “, e, como o noso veleiro, n’ista viaxe, non segue a liña homoxénea dos grandes buques de viaxeiros, se non que detense en portos accesorios para deixar carga, é probábel deteñámonos unhas horas alí.

Con anterioridade, de que, pasando días, se me esquezan, vou a escreber algunhas das cousas que sobre ” África Central ” contounos ” D. Roberto Urbido “, coma síntese das súas excursións por aqueles terréos.

O ” África Central ” – díxonos – axeitada, por la banda oeste, toda a ribeira de ” Guinea “; ou seña, dende ” Cabo Verde “, xunto a ” Dakar “, no ” Senegal “, ata a embocadura do río ” Congo ” no linde norte da colonia portuguesa de ” Angola “. O clima é tan insan n’ista rexión, que a os europeos lles é moi complexo acostumarse alí.

Como productos do chan acadanse aceite de palmeira, sorgo, cacahuetes, batatas, mandioca, noz de cola e caucho.

A partires de ” Cabo Verde “, as posesións e os países que se atopan na ribeira de ” Guinea ” son os seguintes: a colonia inglesa de ” Sierra Leona “, a república de poboadores de cor de ” Liberia “, un dos parcos estados ceibes do ” África ” e que foi erixido en 1847 para que puideran recollerse n’ela os escravos de cor ceibados de ” Norteamérica “. Súa capital é ” Monrovia “. Atópase logo a posesión inglesa de ” Costa de Oro “, a francesa de ” Dahomey “, a inglesa de ” Nigeria ” e o “África Ecuatorial” francesa que, polo norte, xúntase con o ” Sáhara “. Na ribeira xunto a ista xigantesca posesión francesa, atópase a ” Guinea Continental Española “, que exténdese máis de 29,500 kilómetros cadrados e conta con unha poboación de máis de 150,000 poboadores. O clima é quente, mais o chan e moi bravo; a banda ribeireña foi malsan, maís traballos de importancia levados a cabo melloraron moito o seu estado de sanidade; abonda n’iste terreo o simio chamado ” Mandril ” e entre as súas produccións sobresae o caucho, madeiras, quina, noz de cola café, cacao, etc..

D’uns anos cara acó, ” España ” mellorou formidabelmente os servizos n’iste terreo, que hoxe atópase en pleo desenrrolo das súas riquezas. A capital da ” Guinea Continental Española ” e ” Bata ” e a da illa de ” Fernando Poó “, ” Santa Isabel “.

A abra de ” Guinea ” que ten ” España ” amáis; as illas de ” Fernando Poó “, ” Annobón “, ” Corisco ” e ” Elobeg “. A primeira foi descoberta polos portuxeses en 1468 e outorgada a ” España ” en 1778, chamándose entón illa de ” San Carlos “. Os primoxenios colóns foron envelenados polos indíxenas e a illa foi de novo colonizada en 1845.

Na abra de ” Guinea ” emboca o ” Niger “, e ten o seu berce o sur do ” Sáhara ” e o ” Congo ” que afrora na lagóa ” Tanganika ” a cal, xunta con a ” Victoria “, ” Alberto “, ” Rodolfo “, etc., dan xeito a unha gran zona de lagóas lindadas polos máis érguidos montes africans nos cales érguese o ” Kiliman’Djaro ” na banda este do ” Ruvenzori “, cuxas bicos acadan uns 8,000 metros de altitude sobor do nivel do mar.

As xunglas no ” Congo ” atópanse feitas por un mesto entretecido de toros e polas de árbores xigantescos, que érguense sobor d’unha terra coberta de vivaz verdor; temos ébano, caobas, palmeiras, xigantescos baobás. As polas d’istes xigantescas árbores técense cipós e viñas, e no chan medran mestas prantas de forraxes sempre verde e húmidos, e que mateñen o chan en constante recendo.

A luz do sol case que non acada vazar polo mesto veo de verde forraxe e por isto, xunta o chan, a escuridade é case compreta: o viaxeiro atópase n’unha noite invariábel. Engádase a isto que non se ven camiños nin vieiros e que, para camiñar, tense que ir rapando as silveiras con un machado ou machete, e entenderase que a vida n’istas fragas tan mestos, teñen poucos atraentes. Mesmo a tribos de indíxenas pensan así e é moi pequena a poboación n’istas paraxes, que fican por enteiro á distrubución dos gorilas e búfalos, de panteiras, e de elefantes, hipopótammos, e rinocerontes, zebras e antílopes. As zebras e os antílopes, como máis febles, son os que máis puñidos atópanse, e por isto comezan carreiras desenfreadas, así notanse, polo medio da mesta xungla, os ruxidos dos leóns e das panteiras.

Fora d’istas grandes e mestas fragas, ” África ” ten outras zonas de vexetación baixa e menos mesta, e que en verdade, son rexións de camiño entre as fragas abondantes e os desertos areosos. En semellantes sitios, e nos confíns da gran xungla, é onde soen facerse a grandes cazarías, son aquelas paraxes chamadas sabanas.

Os homes de cor adicanse a caza e teñen costume comer os animaís cazados no mesmo lugar no que foi a morte do mesmo; se iste é graúdo, como o hipopótamo, sirva de exemplo, os homes mantéñense varios días no lugar ata que dan boa conta da carne da besta. Isto o fan así porque non teñen coñecementos para conservar os alimentos longo tempo. E na súa simplicidade mesma, recoñecen logo os lugares polo circo da herba queimada que a fervedura do manxar deixou sobor do terreo.

Na banda central de ” África ” adoitan vivir as tribos de ” Bosquimanos “, homes de pequena cota, cor canela e cabelos negros encrechados. A súa vida é nómade e se adican en exclusiva a caza; son moi refratadas á civilización, prefirindo a liberdade da súas xunglas. Por mor d’elo, o seu número vai empequenecendo o mesmo tempo que van medrando as zonas de terras de labranza. É notábel a súa arte, dabondo semellante as pinturas parietáis do levante español.

N’istas rexións do centro africano o viaxeiro debera esquivar as picadas dos cínifes porque é moi común a enfermidade so sono que trasmitese a o home con a picada d’istos hexápodos.

” África ” ten animais moi propios: entre eles, atópanse as xirafas, que viven nas sabás africanas, e nas ribeiras dos grandes ríos, atópanse os hipopótamos e elefentes, istos derradeiros cazados polos homes para aproveitar e vender logo o marfil dos seus colmillos.

A zona do centro de ” África ” foi percorrida na metade do XIX por ” Stanley “, quen remontou por tempo de seis meses a corrente do río ” Congo ” atopando a outro explorador, ” Livingstone “, o que se lle supoñía perdido, esquecido e devorado polas bestas.

O ” Congo Belga ” é unha rexión moi ampla; foi adxudicada o rei ” Leopoldo “, e íste, o cedeu o seu país; a abondancia de chuvias n’él fai que seña un país moi vizoso. Ten minas de ouro, de radio, de ferro, zinc e carbón. Produce tamén moito caucho e posúe prados de diamantes nos vales do río ” Kassai “. A capital d’ista colonia é ” Leopoldville ” á ribeira do ” Congo ” e a uns 400 kilómetros da súa embocadura. Na ribeira do ” Óceano Índico “, atópase a colonia inglesa de ” Tanganika ” que deconta o norte con as posesións inglesas de ” Kenia ” e con o ” Sudán Anglo-Egipcio “, ” Tanganika ” foi con anterioridade unha colonia alemana, a cal pasou a axeitarse da colonia de ” Inglaterra ” en virtude do ” Tratado de Versalles “.

Avoiña, para mellor votar as horas no veleiro, narroume un conto africano.

Iste conto – dime – leín que o falan as nais os seus filliños. Imos ver se a tí interésache tamén.

Unha vez, atopábanse todolos animáis moi anguriados porque a seca era grande e non atópaban auga para acougar a súa sede. O león, como rei, propuxo que todos traballaran en facer un goio e todos emprestaron o seu esforzo, todos, menos o chacal.

O león dixo os demáis que en pago a non querer traballar o chacal, íste non bererá. Mais como o chacal é moi arteiro, veredes como se arrranxará para berer.

Presentouse o león levando unha caciña de mel e lle dixo:

-Se probáras ista mell, endexamaís quererás volver beber auga.

-Dame d’ista mel.- dixo o león interesado xa.

-Con moito gosto, replicou o chacal: mais como o darcha faríasme mágoas con as túas poutas, deixa primeiro que anoe as túas poutas.

Tralo anuncio da mel, o león deixouse anoar as poutas con fortes cordáis: mais entón o chacal foi beber auga do pozo, apracíbel, e non lle dou mel.

O león entendeu a xogada: mais non podía escachar o chacal porque tiña as poutas anoadas, e como lle daba vergoña que os demáis animáis o atoparan d’iste xeito, no canto de anoxarse, optou por ensinar a súa bondade.

-Ven, desnódame e dareiche consentemento para que veñas beber canta auga queiras.

Así o fixo o chacal, e o león pensou en desfacerse d’él máis adiante. Para obtelo mellor propúsolle sair a cazar xuntos, o cal fixeron varias veces, mais ficando sempre o león con a mellor parte.

Temoroso o cahcal da vinganza do león, fixo a súa gorida, no alto d’unha pena, a cal tiña que subir tripando cun cordal. Un día, o sair de caza con o león, e porque o chacal tiña moita fame, levouse a súa gorida a peza compreta.

Púxose o león irado e determinou non vingarse nunca do chacal. Encarrilouse a súa gorida, e, para que o seu amigo non sospeitara d’él, díxolle con tenrura que lle baixara a corda para poder subir, pois desexaba falarlle de cousas de moito interese.

O cahacal, que coñecía ben as intencións do león, botoulle un cordal, máis moi vella e roida: o león comezou a tripar por ela, mais, o atoparse a certa altitude, a corda escachou e o leòn foi bater na sima contra afiadas pedras que sobresaian do chan.

A viveza de inxenio axuda a rifar as situacións complicadas ou difíciles.

Cara o mar de Omán.- Arabia e Persia.

Abandoamos ” Calcuta ” e atopámonos rebordando a ribeira nacente da ” India “, pasamos fronte a ” Madvás ” e , dous días logo polo estreito de ” Palh ” – a medio camiño da ” India ” e a ribeira de ” Ceilán “, chegamos a ” Colombo ” pois é a capital d’ista illa.

” Ceilán ” foi na antigüedade, a illa clásica onde se mercaban as especias, cuxas circuntancias lle deron gran renome e prolixidade. Os gregos e romanos, que xa a coñecían, a chamaban ” Zaprobane ” e a ela refírese sen dúbida ” Cervantes ” no ” Quijote ” o falar da afmada ” Zaprobane “. Saindo de ” Colombo ” pasamos preto de cabo ” Camerún ” que adianta como un arauto n’un estremo da ” India ” e, a parti d’alí, perdemos de vista as ribeiras, ingresándonos polo mar de ” Omán “. A o longo de d’uns días, a nosa vista acostumarase de novo a demostracón aborrecida, mais sempre emotiva do mar e ceo.

En ” Colombo ” subiu o noso barco un comisionista francés, que di que vai a ” Portland “, na canle de ” Juéz “, e que percorreu ” Siria “, ” Persia “, e a ” India “.

É tan afábel, que prometeu contarme cousas interesantes sobre d’aqueles paises que eu non poderei visitar e que él veu recentemente.

Mais dime o comisionista francés, lembrar as grandezas do pasado, mais hoxe pola contra, é un pequeno estado que se atopa a medio camiño do ” Golfo Pérsico ” e o ” Mar Caspio “. Toma bóa parte do amplo altiplano do ” Irán ” e ten un gran macizo montuoso que segue toda a súa banda sur e que o constitúen os montes ” Zagros “. Pola súa banda norte, xunto o mar ” Caspio ” exténdese unha zona baixa con numereiras lagóas ou mares mortos. N’ista zona desenrrólase unha considerábel riqueza forestal, principalmente de castiñeiras e enciñas e, na banda central atópase unha rexión na que relévanse lugares de vexetación abondante con outros case desertas ou maniño.

A ribeira do ” Golfo Pérsico ” e cativeza e desolada e só pequenos oásis de palmeiras escachan o monótono da paisaxe de pedras e rochas quentes polo sol.

A superficie de ” Persia ” é máis do triplo da de ” España “, mais a súa poboación escasa, non supera os 10 millóns, iste dato fala na medida do posíbel o pouco poboada que se atopa o país.

A poboación esquiva erixir nas ribeiras, e o fixo cara o interior do país porque é máis san. O xefe ou rei de ” Persia ” ten a titularidade de ” Sah ” e non é hoxe en riquenza e poder nin o fusco do que un día foi.

A falla de ferrocarrís e de bós portos na ribeira fan complexo a exploración das súas riquenzas. As súas rexións do ” Kurdistán “, e ” Luristán ” e outras viven das súas produccións do agro.

No século V antergo a J.C., ” Persia ” foi un dos estados máis poderosos do mundo, coroado ” Dario I ” foi descontraendo as fronteiras do seu reino engadindo ” Egipto ” o seu terreo; mais o descoñecido afán d’iste rei e dos seus herdeiros, fixo posíbel o derrubamento do poderio persa polos gregos, condeádos por ” Alejandro Magno “.

Retomada logo a súa independencia sucedéronse na súa realeza varias dinastías; mais os país non puido remontarse outra vez cara unha nova era de avance e de apoxeo que lle fixera menos agre o recordo das súas grandezas extraviadas.

D’istos dos célebres días do pasado son as ruinas de belísimos monumentos que se atopan na ” Persópolis “, capital que foi do poderío imperio, atópanse outras varias cidades, das cales tan só poido a lembranza da historia.

A súa actual capital é “Teherán “, atopada n’unha maxestuosa chaira.

” Tauris ” é acidade máis alentada e fabril que a capital mesma, deixou medrar certa importancia ” Yiponhán ” polas súas fastosa praza real, súas mezquitas – algunhas con belísismas frontes de vidreiras – e o seu comerzo, especialmente en mantos de chan e tapices persas.

” Mesopotamia ” afasta a érguidas chairas do ” Irán ” ou ” Persia ” da península que da xeito a ” Arabia “.

En moi remotos tempos foi ista rexión asento de poderosos reinos, segundo pode verse na historia. Eiquí floreceron as grandes cidades de ” Babilonia “, a dos incomparábels xardíns érguidos e ” Mínive “, a que se ollaba nas augas do ” Tigris “. Eiquí viveu ” Abraham ” e outros moitos patriarcas.

Hoxe iste país no é con moito, o que n’un tempo foi. As súas admirábels redes de canles, gabias, e canles de rego case non existen xa; e ainda que algunhas bisbarras decontan sendo vizosas, máis deben semellante ben os cíclicos alagamentos dos seus ríos, o ” Eufrates ” e o ” Tigris ” que a os traballos e coidados dos agroeiros.

As súas cidades principáis son hoxe ” Bagdad “, a capital e ” Mosul “, bisbarra riquísima en petróleo.

Deconto istas notas o entrar no ” Golfo de Adén “. Pasamos xunta a illa ” Socotra “: n’un pequeno forte ribeiro vin ondular unha bandeira inglesa, e a súa vista lémbrame que imos entrar n’un dos paraxes extratéxicos de maior importancia do mundo, o ” Mar Rojo ” e a ” Canal de Suéz “.

Logo de varias horas de navegación, ollamos a ribeira, que non bota moito tempo en sobresair con todo pormenor: imos a entrar en pouco tempo , no porto de ” Adén “; atopámonos, pois, a fastosa península situada o suroeste de ” Asia “.

Ven con nós un neno árabe, en quén no me fixei durante os primeiros días da viaxe, o salir de ” Calcuta “, e que fala algo de galego poque estivo durante algúns anos con uns parentes seus en ” San Xenxo “. Iste neno, que terá non máis de 10 anos, vai a ” Medina “, porto do ” Mar Rojo ” onde ten os seu pais, de volta da ” India ” onde aquéles enviaronlle para veder unhas mercadorías. Seña pois, noso aompañeiro ainda, por un par de días maís.

Faloume de ” Arabia “, con a terma propia d’un habitante d’istas zonas desérticas, mais o mesmo tempo con a morriña do que saque que atópase lonxe do seu orixe. ” Arabia ” dime é un país xigantesco, mais lle faltan as dúas condicións indispensábels para poder vivir con comodidade; terras vizosas e poboación.

A banda central da xeito a unha meseta éguida e, é, en conxunto, un deserto xigantesco. Moreas de areas amarelas, levadas por ventos furacanados, soterran as veces os convois que os atravesan; rochas espidas e puídas polo vater das areas movidas polos ventos dan a paisaxe un aspeito terríbel de aflición. A calor caldela e ardente enxoito, dunas e cuiñas que se fan, pérdense. Iste é a instantanea d’iste ” Gran Desierto de Dana ” e de outras paraxes semellanes.

A zona costeira de ” Arabia ” é máis vizosa e, n’istas ribeiras, fóronse axeitando pequenos reinos protexidos por ” Inglaterra “, entre os cales fálase de ” Adén “, onde imos chegar en curto tempo, Dios o queira.

A bisbarra máis vizosa da comarca é o ” Yemén ” e, por ista orixe, é coñecida polo nome de ” Arabia Feliz “.

Son cidades afamadas en a ” Arabia “, ” La Meca “, poboación onde naceu ” Mahoma ” e que os árabes teñen por cidade inviolábel. Hoxe en día recebe numereiras peregrinacións de milleiros de islamitas, que chegan de tódalas afastadas bisbarras de ” Arabia ” e de outros paises de ” Asia ” e ” África ” para facer vista na ” Al-Ka’nah Al-Musharrafah ” gran fano que contén a afamada pedra negra. ” Medina ” é tamén nomeada por ter o sepulcro de ” Mahoma “.

Nos oasis que se atopan no deserto, ou nas pradeiras que medran n’outros paraxes menos enxoitos, pacen dromedarios, cabalos, carneiros e cabras, que constitúen a principal riqueza d’iste país.

Calcuta.- Benarés.- Costumes Indias

O ” Ganges ” o embocar no mar, da xeito a un delta atravesado por varios brazos, que son outros tantos ríos, o treito naútico é o chamado ” Hugli “, e nas súas ribeiras érguese a maior cidade da ” India “: ” Calcuta “.

O pasar polo seu labirinto das súas dársenas, entre as interminábels hileiras de buques e veleiros , ninguén creera atóparse n’unha cidade do ” Asia “, se non n’un dos portos americanos ou europeos. Fanse notar as clásicas embarcións, nenbargantes, as embarcacións chinas, as chalanas indias que, xuntamente con moitos malaios, atópanse faenando na carga e descarga dos buques.

Na outra banda dos peiraos, traballa a cidade, véndose en primeiro termo fastuosos locáis. Con toda seguridade atopámonos n’unha gran metrópole, pois o ánimo e o movemento de todo tipo de carruaxes, son verdadeiramente fastuosos, ¡ Eu, que creera ver tan só unha poboación envellecida, inconfortábel e o mesmo tempo chamativa !.

Como o veleriro manteráse tres díaas eiquí, baixamos a terra, e facemos a finalidade de xantar n’un restoran. Metímonos n’un inglés moi ben establecido e ornado, e logo saímos dispostos a visitar a cidade.

Atravesamos algunhas rúas de aspeito plenamente europeo, e logo metímonos en bisbarras que con xa máis d’un gueto, pois mostran unha natureza propia da india. Chámame a curiosidade que camiñan ceibes por elas vacas e outros animáis, e ísto indistintamente polas beirarúas ou a calzadas. O inquiri a cousa, ¡ dinme que isos animáis se teñen en consideración como inviolábel e que por elo se lles ten tanto respeito e consideración !.

É hoxe día de festa e vexo que os indúes puxeron ropaxes e traxes de cores moi variados. O continente d’ístes homes e maxestuoso, e todo elo explica a perfección que as cerimonias sexan eiquí festexadas con fasto tan brilante e pomposa. Mais o luxo rebordado dos príncipes e rajás, exsaxerado con a fastuosa dos seus pazos, con os seus elefantes gornecidos de sedas e brocados, con as súas vestimentas prezadas e a súas opulentas xoias, e o luxo máis módico dos días de festexo nas cidades, non se notan ilóxicamente no conxunto onde os palleses visten con toda frugalidade e humildade. Son a apesarada concordancia con aquela opulencia en demasía das cortes da ” India “, como se o garboso desprendemento de uns poucos poidera ser influxo da laceira e das privacións de moitos.

Case tódolos indúes fuman, máis o maior vicio e o de mastigar follas d’unha pránta chamada ” Betal “.

Na ” India ” o mesmo que na ” Indo-China “, abondan os tigres e tamén as serpes. Os elefantes comezan a rarear dabondo, e, en estado de liberdade, só se lles atopa n’algúns montes máis baixos do macizo do ” Himalaya “. O capón real é eiquí moi corrente, o cal se atribue por ser ista ave orixinaria do país.

É chamativo o caso dos enfeitizadores de serpes, que rumban as súas habelencias ou enganos nas rúas e prazas das cidades, diante de numereiros circos de público, como tamén o dos ” Fakires “, homes que que suxeitan a un axuno duradeiro e a outras prácticas especiáis, facendo cousas tan fastuósas e insospeitábels como atravesarse as carnes do corpo con agullas sen facerse sangue, camiñar con os pés espídos sobor de afiados coitelos, sen ferirse, e a máis deixarse soterrar por un espazo de tempo de horas ou d’un día, ficando como letárxico, e espertando logo para volver a vida normal. Se non fora que moitos médicos lexitiman a autenticidade dos feitos, con falla de todo calote, fora cousa de negar que semellantes feitos fosen posíbels; tan extranos e sobrehumans semellanmes.

Aproveitando o día maxestuoso o segundo, a nosa estancia en ” Calcuta “, tomámola decisión de ir de paseo a ” Benarés( Varanasi )” a cidade inviolábel da ” India “. A viaxe é algo longo, pero os ferrocarriles están moi ben, hai moitas liñas e todas avitualladas de materiáis confortábels.

Os aspeitos de ” Benarés ” e de maior interés que o de ” Calcuta “. A cidade e moito máis pequena, mais pódense atopar n’ela velísimos fanos con altos e esveltos minaretes, luxosas pagolas, rúas onde cirulan un trasego de pelegríns chegados das máis lonxanas rexións da ” India ” e unhas marxés do ” Ganges ” recheos de postos de venda e fanos. N’iste río, cuxas augas son consideradas sagradas, acollen unha bañadura de limpeza milleiros de pelegrins chegados a ” Benarés ” de tódolos puntos da ” India “.

É eiquí onde móstrase en tódalas bandas a puxante incógnita do espírito estrano d’iste pobo, que tan diferente se mostra con a listaxe a tódolos restantes pobos da terra.

As loitas relixiósas mostran eiquí un carraxe descoñecido por nos. Musulmáns e indúes senten moitísimo desapego entre eles, é tal, que o seu odio mutuo é moito maior do que sinten cara ” Inglaterra “, a súa domeante. D’iste xeito aclarease que un gran pobo, como é a ” India “, con maís de 250 millóns de persoas, teña que manterse subxugaddo por unha minoría curta de europeos, xa que non superan moito os 150,000, os que se atopan n’iste país que é a ” India “, concibidos n’eles os tropéis ingleses das gornicións.

Amáis da relixión, divide en profundidadde a os indúes o motivo das castas, varias son istas, mais hai dúas que domean: os indúes, que son os que poboan as chairas do ” Ganges “, e os ” Brahmin ” que viven no ” Draviras ” ou banda sur. Os primeiros pertencen a casta branca e profexan o tadicionalismo, o mesmo tempo que os ” Draviras ” teñen a cor moi escura e morena e son budistas. As linguas faladas na ” India ” son tamén numereiras.

Moito me gostaría coñecer ” Bombay “, a gran cidade do sur do indostán na ribeira do mar de ” Omán “.

Penso que é unha cidade de gran poboación, mais vive moi superpoboada e pouco hixiénica, o cal da por froito que seña unhas das cidades do mundo onde se rexistra maior mortaldade. Mais non poderemos ir a ” Bombay “, como tampouco a ” Delhi “, a vella capiital, onde pódese abraiar velísimas xoias arquitectónicas, nin a ” Elefanta “, a dos fanos escarvados na rocha viva, nin a ” Agra “, onde se atopa o afamado ” Taj-Majal ” estimado un dos edificios máis fermosos do mundo.

-Non conta.- levo xa da ” India ” unha impresión que manterase en mín toda a miña vida. E por outra banda, ainda cando góstame moito ver novas terras, belos edificios, grandes cidades ou estampas pintorescas, é certo tamén que comezo xa a votar moito en falta a nai e a miña irmanciña, e sinto o mesmo tempo – ¿ Por qué non dicilo con sinceridade ?.- unha gran morriña para ver de novo as cousas de ” Galicia ” .

Camiño da India

Namesntres o veleiro vai adiantando polo ” Golfo de Bengala “, vótolle unha ollada o meu atlas e as narracións que fan sinal a ” India “. Vexo no mapa o feitío triangular que aflixe iste país, e vexo que atópase abeirado por montes, menos nas dúas zonas de terras chairas, atópadas correspondentemente, no este e oeste, e que son os furados por onde encontran paso cara o mar os dous grandes ríos ” Yndo ” e ” Ganges”.

Polo norte do país exténdese unha barreira case infranqueábel de montes, dando xeito o gran entrepano do ” Himalaya “, no cal érguense os catro bicos de maior altura do mundo, entre eles ” Gauritankar “, e no norte ” Everest “, o cal ergue o seu cume ata 8,840 metros sobor do nivel do mar.

A banda central da ” India ” atópase atravesada, de oeste a este, por outra cordal que se chama ” Vindya “, e percorre ista zona o río ” Narbeda “, o cal separa o país en dúas grandes rexións; a norte, ou ” Indostán ” e a sur ou ” Decán ” .

O ” Indostán ” conta con a rexión brava do “Ganges “: mais ten tamén amplas zonas sécuras e case desértas. O ” Decán “, en conxunto, é zona máis ben montuosa e menos vizosa. Mais ten unha rexión chamada ” Golconda “, na cal floreou a capital d’un gran reino, polas riquezas que se acadaban dos seus xacementos de pedras prezadas.

Dime o camareiro chinés, que tan afabelmente resposta as miñas inquiras, que o calor na ” India ” , é moi sufocante e as choivas, moi abondosas en certos meses.

A maior parte da poboación da ” India ” viven do cultivo das arroceiras, da triga e de outros cereáis: n’istas labouras lles axudan os elefantes desbravados, cuxa forza fastuosa fan uso de xeito senellante a como os agroeiros de ” España ” fan uso do bois e mulas.

A ” India “, como a ” China “, é un país de moita antigüidade, posto que a súa historia, chega ata uns 2,000 anos antergos a J.C.. A primeira toma da que se ten novas, é a dos ” Arios “, que metéronse na ” India ” polos montes do noroeste; logo que istes invasores tomaran en propiedade o país, subxugaron a os indíxenas como escravos. Tal semella ser a orixe das castas que foise mantendo na ” India “; os vincidos deron xeito a derradeira casta, a máis desprezábel, e non poideran, os que pertencían a ela, que foran case todos os indios, ter linaxe nin esposarse con xentes de outras castas, tidas por superiores. Con excepción, rexeitáronse os pais e sabidos d’ista casta chamada dos ” Brahmanes “.

Os invasores ” Arios ” erixíronse con peferencia nos váles do ” Ganges ” e do ” Yndo ” ; con seguridade por ser istes os lugares máis vizosos do país.

Depauperados os ” Arios “, invadiron logo o país, os persas primeiro, e os gregos logo, ainda que ámbalas dúas invasións no pasaron de tomar só unha parte dos ” Yndos-Tán “. Para diminuir o perigo de novas invasións, formouse no centro do país un forte estado baixo o poder d’un gran emperador chamado ” Asoka “, e íste fixo frorecer con notabilidade a civilización india.

Por aquél entón foi espallándose o ” Budismo ” ou relixión de ” Buda ” que foi unha mudanza do ” Brahamanismo “. O mesmo unha que outra decontan aínda en nosos días domeando na ” India “.

Aló polo ano 1,000, un exército de mahometanos, axeitado por tropéis turcas do ” Afganistán ” conquistou a ” India ” con fixeza na banda norte. Foi secesionado o país en varios reinos, dos cáles apodeiráronse varios príncipes mahometanos, e os indios ficaron novamente subxgados. Na metade do século XVI, sufríu a ” India ” outra Invasión de tropéis mongólas, baixo o control d’ún caudillo ” Raler “, cuxo neto chegou a ser un dos máis poderosos monarcas que xamáis se veu.

O desenrrolarse en ” Europa ” a costume as viaxes e decobrementos, algúns europeos comezaron a visitar a ” India “: e semellantes cousas de benaventuranza viron eiquí que, o retornar a ” Europa “, facíanse linguas do luxo asiático da corte do ” Gran Mongol “, cuxa fermosa capital é ” Delhi “.

Aquela forza e fulgor non foi duradeira, e a ” India ” rematou dividíndose en numereiros pequenos reinos. Entón os ingleses pediron e obtiveron d’un dos reiezuelos indios licenza para aveciñar produccións comerciáis en ” Calcuta “, ” Madrás ” e ” Jorata “. Foi ísta a orixe da chamada ” Compañía de la Indias ” que centralizou, por moitos anos, todo o comerzo de ” Inglaterra ” e ” Holanda ” con iste país.

” España ” tivo tamén, por algún tempo, un pequeno territorio eiquí, o cal contaba inclusive a cidade de ” Bombay “, elo foi en débeda a que tal territorio pertencía a ” Portugal “, e, o xuntarse iste país a ” España “, ” Felipe II ” foi señor d’aquela pequena colonia índica, a cal recobrou ” Portugal ” cando se voltaron a afastar.

O desenrrolarse en ” Europa ” os afáns por colonizar a ” India “, xurde unha guerra entre ” Francia ” e ” Inglaterra ” sendo o fin os franceses desbaratados. Entón un príncipe cru da ” India ” , o chamado ” Nabab de Carmatic “, para vingarse dos ingleses, fixo preso a 150 d’ístes e os pechou nun alxube de ” Calcuta “; as dimensións do alxube foron tan pequenas e a aeración tan parca, que aqueles malpocados morreron envelenados polo anhídrido carbónico do súa propia cautividade. Iste feito indignou, como foi de agardar, a ” Inglaterra “, e ísta mandou tropéis o mando de ” Clive “, que xa con anterrioridade discerniu pelexando na ” India “, o cal penou aquel feito sometendo os principáis reis indios.

En 1857 prodúxose na ” India ” un levantamento xeral contra ” Inglaterra “; mais, ista conseguiu sufocar aquel movemento, e o goberno inglés, aproveitando aquela situación, dirimiu o outorgamento que tiña feita a ” Compañía de las Indias ” e outorgoulle a raiña ” Victoria ” a misión de governar sobre iste país como soberana. En 1876 a raiña de ” Inglaterra ” recibiu a tituaridade de ” Emperatriz de la India “, titularidade que dende entón ven facendo alarde os reises de ” Inglaterra “.

A avoiña quixo contarme un conto indio, cousa que lle agradezo moito, pois as súas narracións son sempre para mín de moito interese.

Unha vez – Da comezo – encarreirándose un indixente agroeiro a praza de abastos, apeado n’un guindastre tirado por un burro, levando trás d’él, e anoada a unha corda, unha godalla. O viron partir tres garduños e decidiron furtarlle; un furtarialle a godalla, outro o burro e o terceiro foi tan afouto, que pensou en furtarlle o tabardo sen que él fixera contra algunha.

O primeiro garduño segiu o agroeiro no seu camiño e, sen que íste se dera de conta, cortou a corda que suxeitaba a godalla e colocou na cola do burro o campanil que a cabra levaba pendente do pescozo. O agroeiro, ata pasar un cacho de tempo, non se deu de conta que lle roubaran a cabra.

Volvéndo a mirada cara atrás case de inmediato para cachar o afouto garduño, e a pouco atópouse no cmiño con o segundo garduño, a quén inquiriu se vira un home que levaba unha cabra.

-Si – respondeulle íste – por ahí pasou fai un anaco, mais tomou por ista fraga tan mesta. Se queres seguilo, podes deixar eiquí o burro e eu a gardarei.

O fiado agroeiro conviño o trato mostrando agradecemento, e logo de percorrer aquela fraga volveu xadeante o camiño e non atopou nin o gardador, nin o burro.

Anoxado e temendo fora vítima d’un novo furto, volve a cara a súa casa, cando oiu, xunto a un goio, gallamouto doentes. Achegouse alí para ver que laiaba con gran dor.

-¡ Probe de mín ! – dicía . Caume un tesouro cheo de pedras prezadas n’iste goio, e non poido baixar a recollelo porque estou tullido e non sei nadar. É unha mágoa que por non poder baixar teña que perder semellante tesouro. Eu daria boa parte d’el a quén baixara a buscalo.

O crédulo agroeiro non dubidou. Razoando na recompensa que recebería, sacouse o tabardo e descendeu o goio.

En van procurou o tesouro perdido, e , cando resolveu sair de alí, veu con asomo que o tullido se desvanecera, e con él o tabardo tamén.

E o probe agroeiro tornou a casa moi apesarado, e laiando a súa concesiva credulidade, e a demasía maldade dos homes.

Indo-China e Siam. As grandes cazarías

Metímonos ista mañán no peirao de ” Singapur ” o sur da ” Península de Malaca ” e no acceso do estreito do mesmo nome. Ista cidade é a capital da ” Indo-China ” inglesa, e é un porto expédito de moita actividade.

Dinme que na ” Indo-China “, que é a grande península do sur de ” Asia “, xemelga da ” India ” atópanse mestas fragas, nas cales viven ainda elefantes salvaxes. Abondan tamén os tigres e panteiras, e é corrente n’istas rexións virxes da ” Indo-China “, onde se ordean as mostras e atraentes cazarías d’istas bestas.

A os elefantes, se lles arrodean en plea xungla, axeitando os cazadores e oxeadores como un gran circo: numereiros indíxenas axeitan n’el, e van abatanado toda clase de apeiros de percusión. Os infelices dos animáis, dinate de semellante algarada, axótanse e fuxen do cruel son; d’iste xeito son dirixidos ata lugares onde se érguen fortes palizadas, e seguindo por istas, que dan xeito a súa pena xa presos, chegan a unha praza central onde son subxugados por outros elefantes desbravados e por persoas adicadas a súa doma.

Os tigres son cazados con axuda de elefantes desbravados, sobor dos seus lombos, e agochados n’uns muñicos de vimbio ou de madeira, poñense os cazadores. O convoi ingresa na mesta xungla, e o tigre, o verse descoberto, ou fuxe si pode, a agocharse baixo os altos esfréxares, ou chantase os seus perseguedores.

Os cazadores teñen a obriga de ter moito sangue xélido e andar na procura de non errar o tiro da súa escopeta: pois se tal fan, o tigre irado bótase o elefante que atopa máis achegado a él, chouta para se aferrar o muñico na cal atópanse os cazadores e ístos moitas veces non acadan ficar ceibes das gadoupas temíbels da besta.

A medio camiño entre a ” Indo-China ” inglesa e francesa atópase o reino de ” Siam “, o cal ten unha estensión case semella a de ” España “, mais en poboación é só a metade da mesma. A rexión ribeireña o mar e o val interior do río ” Menari ” son as zonas máis vizosas. A súa capital ” Bangkok “, atopada na embocadura do río ” Menari “; conta con unha poboación que pode chegar o millón de poboadores.

Con pai e a avoiña baixaramos a terra en ” Singapur “. Os peiraos son unha mostra chamativa de xentes de tódalas clases e de tódolos países. N’un autocarro, víramos con presteza a cidade, que me pareceu en xeral desleixada dabondo no que se refira a hixiene e aliño.

Xunto o peirao, e n’unha rúa que do centro d’istes saen, érgense moitos edificios europeos; logo vensen xa as semellantes ciborios dos monumentos indúes e as casas perden en pesadumbre, axeitándose a os chinese e filipinos.

Tornamos a bordo e, a o pouco, o veleriro remata as súas operacións de estiba, e volve a facerse o mar.

Atravesaremos agora o estreito de ” Malaca “, que afasta a ” India ” inglesa da illa de ” Sumatra ” e colleremos logo, Dios o queira, no “Océano Índico ” tomando o roteiro cara ” Calenta ” n’unha cidade ficará noso veleiro dous días e medio, tempo que aproveitaremos nos para ver a cidade e achegarnos ata ” Benarés “.

Polo mar da China

Atravesamos agora o mar da ” China ” e, o roteiro polo que decontamos, deixaremos a nosa dereita a colonia francesa de ” Indo China ” e o reino de ” Siam “, e a nosa esquerda a gran illa de ” Borneo ” da cal falei xa o descobrer as ” Indias Holandesas “. Noso veleriro fará unha curta escala en ” Singapur “, na ” Península de Malaca “, que é a terra asiática que máis se colle cara o sur.

Aproveitando istos días de náutica – tres ou catro segundo me din – e tendo en conta a proposta que me fixo o avoliño de aclarearme algo sobor da ” China “, e con o que me conte tamén sobor d’ela un pándego camareiro chinés que ven no veleiro, vou tomar algúns apuntamentos sobre dito país, pois ainda cando é certo que eu non vou ver nada de ” China “, semellame que o atoparme tan preto d’iste arcano país, move con maior forza o meu interese.

Decontarei logo, istos apuntamentos con o que poida reter dos argüidos e datos que me poidan dar.

Inxente país é a ” China “: a súa superficie é maior de 20 veces a de ” España “, mais boa parte d’ela, especialmente a zona norte, o ” Tibet “, a ” Mongolia ” e o ” Turquistán ” oriental, son tan só fastuosas soidades, verdadeiros desertos, e por mor a súas indixentes condicións, vive n’elas moi pouca poboación. Só as percorren algunhas tribos nómades de pegureiros. Unicamente a ” Mandchuria ” é rexión dabondo poboada e comeza a desenrrolarse n’ela o agro.

Toda ista banda norte do país, que da xeito o magno deserto do ” Gobi “, atópase restrixido a o sur pola ” Gran Muralla China “, construción verdadeiramente xigantesca e que curtan en dous puntos as augas do río ” Hoang-ho “, que é un dos que máis auga levan no seu percorrido polo continente asiático.

A poboación total da ” China ” é duns 330 millóns de habitantes; d’eles 300 millóns viven na ” China ” propia, e só os 30 millóns que restan poblan as inxentes e desertas estensións do norte, da que fixemos mención con anterioridade.

No centro érgense os montes ” Pe-ling ” e, a oeste, atópase o gran macizo do ” Tibet “, extendéndose alí as dúas grandes fontes dos ríos máis grandes chineses; o ” Huang-Tsó “, o río amarelo, que rega as vizosas terras amarelas de oriente norte, e o ” Jang Tsé-Kiang “, o río azúl que é unha grande arteria fluxuar que abona as terras vermellas da ” China ” central. Iste derradeiro río é navegábel nunha estensión de moitos miles de kilómetros, e, a semellanza do ” Nilo “, as súas cíclicas inundacións abonan os terreos ribeireños.

A ” China ” é como un país enfeitizado: pasaron séculos sen que os chineses tiveran presa en acomodar as vantaxes da civilización europea. Polo seu segretismo segrular, case podería dicir que a desprestixaban. Mais por mor d’ista traza calcaria é indubudábel que recentemente iste pobo mostra unha fonda inquedanza, que fai presaxiar o seu vindeiro despertar. Eles orgullanse en dicer que seu país é o máis antigo do mundo.

A súa historia escrita dou comezo fai 4,000 anos, é dicer, que 2,000 anos antes de que salira ” Europa ” do lapso prehistórico. ” China ” comenzou xa a ter conta por escrito con notas dos seus feitos de maior importancia.

Suponse que os primeiros poboadores de ” China ” viñeron da bacía do ” Farim “, río do ” Turquistán ” oriental e aveciñaronse o norte do país, na rexión das terras amarelas que abona o ” Huang-Tsó “.

Fai 2,500 anos xurdiu na ” China ” un gran reformista, ” Confucio “. Dise que contados seguintes d’iste filósofo, que a cada día que ía concurrindo facía máis prosélitos, amosouse un príncipe imperial, o cal puniu a os incondicionais de ” Confucio ” ordeándolles traballar na ” Gran Muralla China ” que entón facía contruir para liberar o país das invasións dos pobos do norte da ” China “, ( Mongoles e Manchúes ), os cales, por atoparse vivindo en terras moi necesitadas, facían decontadas incursións nas terras vizosas amarelas. Ista gran muralla, que é en grande medida ainda consevase, medía máis de 2,400 kilómetros de lonxitude, por unha altura de 9 metros de treito en treito o lenzo da muralla atopábase recortado por pudentes roques con forma de cuadrilátero.

Tempo logo, espallouse polo país o budismo, relixión que veu da ” India ” , e para darlle culto a ” Buda “, construíronse na ” China ” numereiras pagolas, onde se gardan os deuses do culto.

Tiveron os chineses alguns tempos de grande luxo nas ciencias e nas artes: semella proba que, moito antes de inventarse en ” Europa ” a imprenta, os chineses impremian xa livros valéndose de colores gravados. Tamén inventaron a brúsola.

No século XIII, o afamado veneciano ” Marco Polo ” estivo durante algúns anos o servizo do emperador mongol que domeaba na ” China “, o cal fixo de ” Pekín ” o seu pazo e extendeu as súas conquistas e influenzas pola ” China ” meridional. No século XV os chineses acadaron arroxar do seu chan a os mogoles que, por moito tempo domearon o teritorio, obrigándolles a pasar de novo a ” Gran Muralla China “, e ficando entón a ” Mongolia ” condicionada a ” China “.

Os portuxeses e españois, nos seus viaxes polos océanos ” Índico ” e ” Pacífico “, chegaron ata as ribeiras de ” China ” no século XVI.

No decorrer da dinastía ” Ming “, volveron a brillar, por pouco tempo, as ciencias e os fabricados chineses. Como unha sobra do fulgor acadado, por aquela dinastía, gárdase ainda unha grande avenida que, nas proximidades de ” Pekín ” leva as tumbas dos emperadores. Ista avenida atópase franqueada de fastuosas estátuas de pedra suplindo camelos, elefantes e outros moitos orixes.

Logo d’iste fuxidío periodo de refulxencia, xurden de novo gobernando china os ” Mandchines” descendentes dos antiguos mongoles; e aquela dinastía decontou rexindo ata os nosos días, xa que o derradeiro emperador que tivo o país pertencía a ela. En 1912 estableceuse a república.

O aillamento segrar de ” China ” fíxolle, a patires do 1840, diversos atrancos e ainda loitas con as potencias europeas. En 1900 estalou unha inxurreción xeral contra os europeos, coñecida con o nome de ” Levantamiento de los bóxers “: prodúxose entón unha exterminación sistémica dos europeos quenes tiveron que xuntarse e defenderse en ” Pekín ” ata que as forzas deglutidas por ” Europa ” puideron socorrer e libertar a os superviventes d’aquelas salvaxes matalotas.

” China ” é un pobo con certos atrasos: parte da poboación vive case na indixencia. As comunicacións están cheas de caóticas interpretacións. Carecen de rede do ferrocarril, pois só teñen algunhas liñas unindo as súas cidades de maior importancia.

Con a república desvaneceuse o tradicional fulgor de ” Pekín “. O emperador vivía n’un luxoso pazo cinguido de fermosos edificios e situado no interior do que se lle chama a ” Ciudad Tártara “, que foi a banda de ” Pekín ” onde moraban os altos dignitarios, os diplomáticos e os ministros.

Agora non queda nada d’aquél exaxerado e pitoresco boato imperial: só mantense alí os rastroxos amarelos que o enche todo e o emporca todo.

Con roteiro as Filipinas. – Manila.

Logo facer algunhas visitas polos arredores de ” Tokio ” e ” Yokohama ” e acougar tres días na pousada . Tempo que aproveitou o avó para darlle o a adeus as súas amizades, aveciñamonos nas nosas cabinas no veleiro ” Galacea ” o cal non votou moito tempo en facerse o mar.

Cruzámolo mar interior do ” Japón ” e pásamos fai moito, polo estreito de ” Gorka ” xunto a ” Toshima “, lugar onde a frota xaponesa bateu e escachou a armada rusa. Logo metímonos xa no mar ” Oriental de la China “.

Facemos roteiro a ” Shang-hai “, o gran peirao chinés e internacional o influxo do movemento d’iste fastoso peirao foise axeitando alí unha gran cidade de dous millóns e medio de poboadores. A cidade érgese preto a embocadura do gran río chinés ” Yang-Tzie Kiang “. Xunto os peiraos vense edificacións europeas e moitas axencias mariñas, coruscando ístas os brasóns e bandeiras dos seus correspondentes países.

Baixamos con pai e o avó e metímonos por unha ampla rúa, chea de movemento e traxin; chamoume a atención o ver que os cartaces dos comerzos os poñen eiquí ornados con banderolas d’iste xeito o mesmo sistema do ” Japón ” e é moi dispar o xeito europeo.

Entramos nun café a tomar unha cunca d’iste líquido ; ainda que e corrente que o chinés tome té, n’istas cidades cosmopolitas atópanse locais fastuosos onde se pode tomar tamén unha cunca de café.

De volta o veleiro, iste non votou moito tempo no peirao, e partiu de novo con roteiro dereito a ” Manila “.

Dixo o avoiño, que teñen tamén unha temperatura boa en ” Manila “, dime que mañá contarame tousas de alí. D’istes xeito o chegar a capital de ” Filipinas ” terei maior impresión do país e o froito da miña visita poderá ser de maior claridade.

En ” Shang-hai ” e en mar aberto chaman o coidado moitas chalana chinesas con ornamentos de dragóns e pintadas moi exaxeradas: o velamen pintarraxeado é tamén moi xeitoso. Moi orixinal de certo, istas chalanas, mais en verdade semellan un transitar manso.

O avoiño cumpliu o seu ofrecemento a tarde, sentados todos xuntos na gran andadeira do veleiro, desfrutando d’un tempo caralludo, e admirando as augas azúis do mar da ” China “, contoume cousas d’un gran interese sobre as illas ” Filipinas ” a cuxa capital chegaremos mañá pola mañá, Dio lo queira.

As ” Filipinas ” ata 1898 pertenceu a ” España “, atópadas a medio camiño entre o mar da ” China ” e o ” Pacífico ” é en tal cantidade o número das súas illas que se lle supoñen preto de 1400 contando con os illotes.

A natureza do seu chan é oceánica, e sofren alí tamén con periocidade, os tremores; o clima é tropical, e a conentración da calor produce nos naturais e nos estranxeiros, que eiquí viven unha relaxación pronunciada das forzas.

Por mor do clima e a moita humidade, a vexetación desenrrolase vizosa e exuberante chegando as fragas ata as cumios dos máis elevados montes. A vexetación d’istas fragas e cultivos de arroceiras, de tabaco, de café e do cotón, constitúen a maior riqueza do agro do país.

O besta que alí axuda o agroeiro na súa tarefa é o búfalo, semellante o boi con grandes e achatados cornos; é curioso o feito de que non se encontran bestas nas xunglas de ” Filipinas “.

As dúas illas maiores son as de ” Luzón “, o norte, que é a máis poboada e a mellor cultivada, e a de ” Mindanao ” o sur. Na primeira e dirixida cara o ” Asia “, atópase ” Manila ” o fondo da rada do seu nome.

Suponse que os primeiros poboadores d’istas illas foron xente duna tece acaramelada escura da casta oceánica, individuos todos de curta talaxe; chegando logo primeiro os malaios ( Indos ou indios, primordialmente ), e a posteriori moitos españois. A mistura de todas istas castas orixinou o tipo de hoxe en día do filipino.

As illas foron descubertas polo percorrido de ” Magallanes “, a cal saiu de ” Sevilla ” o 10 de agosto de 1519 e logo de un ano máis tarde dobrou o estreito do seu nome na ” América del sur ” ; ” Magallanes ” moreu eiquí, nas ” Filipinas “, o tentar sufocar un levantamento que produxose entre os indíxenas.

” Magallanes ” non deu nome a istas illas, se non que deullo logo máis tarde o navegante español ” Villalobos “, chamando as ” Filipinas ” na honrra o entón ” Príncipe de Asturias “, tempo despóis ” Felipe II “.

Quén alixerzou a conquista das mesmas para ” España ” foi ” Legazpi “.

Non é extrano que tantos españois prefiriran paraxes tan alonxados do seu país. Con anterioridade do descobremento de ” América ” os poucos buques que chegaban as ” Indias “, deberan de dar unha volta a ” África ” polo ” Cabo de Buenaesperanza “, pois no se atopaba salvado o país pola canle de ” Súez “.

Do comerzo fariase en ” Europa ” as especies, que encarnaban unha verdadeira riqueza comercial. Logo descoberta ” América ” e coñecido xa o ” Pacífico “, os españois xulgaron millor chegar as ” Indias ” polo ruteiro de ” América “. D’iste xeito os buques españois saían do ” Perú ” ou de ” Méjico “, e atravesando o ” Pacífico ” chegaban as ” Indias “, e pouco tempo despóis a enseada de ” Manila “.

Segundo o prometido ista mañá chegábamos a ” Manila “; a esquerda d’ista gran enseada, érgese o monte da ” Sierra de Marivela “. Lindando a enseada, a man dereita vemos ” Cavité “, o apesarado lugar onde houbo unha batalla naval entre os ” Estados Unidos ” e ” España ” en 1898. A o fondo, mostrase o peirao e os caseríos de ” Manila “.

O desembarcar n’ista cidade, fágome cargo que é máis poboación de grande significación comercial e industrial. Din que ten máis de 200,000 poboadores e pola súa grande extensión e polo fervor das súas rúas, dixera que tería ainda máis dabondo.

Entre os seus edificios máis notábels atópanse a catedral, o axuntamento, a bibloteca, a universidade que foi erixida polos dominicos.

O meu avoiño semella un pouco apesarado, o pasear por istas rúas, e o admirar os monumentos e edificios que, como a sé, o axuntamento, e a universidade, tanto ainda falaba de ” España “. Pai dase de conta d’elo e, como protestando que se nos fai tarde tornarémos cedo o veleiro.

O veleiro leva áncoras e, cando escribo istas liñas a cidade xa pérdese con lentitude da nosa vista entre a brétema que comeza a coller forza no mar.

Costumes xaponesas. Seus grandes cidadáns.

Nas festas populais fan os xaponeses gran desproveito de adobíos en papel e de frores, e como iluminación, lles gosta moito dispor de centos de faroliños de moitas cores diversos e formas; como moitas d’istas festas teñen natureza náutica, exercen un influxo verdadeiramente fastoso a o mesmo que relaxante nas augas dun río ou do mar, os milleiros de faroliños que empavean centos de chalanas.

O ” Kimono ” é o peñor de máis uso, verdade é que agora case o usan tanto os europeos como os xaponeses máis eiquí sobresae máis porque o adobío das habitacións semellan darlle maior xeito.

A limpeza é miuciosa nas casas e nos hoteis; nas casas perosais serven de leito uns alamdraque espallados no chan. As almofadas soen se de madeira recuberta dunha tea grosa. Nos hoteis teñen camas o xeito europeo, para quenes desexan así.

Eiquí e fora de eiquí falase moito das ” Geishas ” istas son rapazas que se adican a cantaruxar e a declamar verso: son as que afoutan as festas e poñen na vida o seu pouco de poemas. Atópanse no ” Japón ” colexios especiais nos cales fomentase istas rapazas no canto e na declamación. Os Xapones, ainda que non abafalla nengún adianto da nosa civilización ten unha gran curia tradicional. Quere conservar as súas cousas e sinte a altiveza de ter en conta o seu pobo como un dos máis antigos, convir o seu pobo como un dos máis antigos da humanidade.

A linaxe xaponesa semella ser, verdadeiramente a máis antiga do mundo, pois se conxetura que data duns 2500 anos antergos a ” Jesucristo “.

No ” Japón ” constrúense moitos obxetos de laca que comporse nunha pasta axeitada con recina a cal mistúranse varias materias coloreantes para darlle a tonalidade desexada con ista pasta fabricanse fráxiles mobles; bandexas e obxetos para agasallo ornandoos con fróres e belísimas e carterísticas paisaxe.

O arte foi sembrado e en gran estima sempre polos xaponeses, xa dende moi antigo, pois no século XII contaron con afamados artistas, entre eles o afamado ” Toba Lajo “. As estampas xaponesas defrutan sempre de xusta fama, e os traballadores en marfil xunto con as miniaturas , debuxos, e estatuillas de procelá son febles para os coleccionistas.

No canto das súas costumes os xaponeses son apracíbels e fríos de portas para fora, mais con capacidade das máis grandes parcerias cando nunha materia ventilase a súa honra ou o do seu país. Aman moito a os nenos e són moi coidadosos dos seus modáis e no seu falar. Non se coñece eiquí a blasfema porque no léxico xaponés non teñen semellantes paroulas ofensivas ou de mal gosto.

As nenas son moi afeicioadas a xogar con as bonecas; case tódalas familias teñen a súa casa de bonecas, gardadas de xeracións antergas e coidadosamente conservadas e mellorada e que chegará a xeración seguinte. Os nenos xogan con predilección subindo cometas e facendo danzar peonzas.

Máis o meu pesar de que o chan do ” Japón ” é dabondo montuoso, é país de moita densidade de poboación; pois tendo algo menos que a de ” España “, súa poboación é case o triplo que a nosa.

A principal riqueza eiquí é o agro: en importancia, se cadra, lle segue a pesca no mar ribeireño do ” Japón ” son as milleiros os xuncos ou pequenas embarcacións pesqueiras e numereira a poboación de mariñeiros.

Atópanse tamén moitas lagóas, algunhas d’elas están nas máis altas rexións montuosas, os riós son de curto percorrido e faltos d’unha gran profusión, polo motivo de que non poden percorrer os desaugues das grandes bacias, xa qie as illas xaponesas son estreitas e avogan relativamente poucos kilómetros dende os entrepanos montuosos o mar.

O arroz, o té, as laranxas mandarinas, os limóns, son os principais nos que que se saiba os agroeiros xaponeses.

Como industras, traballan na do verme de serda, na de texidos e na do papel, que alí ten máis extendido uso que entre nos, posto que de papel fan panos, panoliños, panos de mesa, manteis, abanos e parasois. O papel xaponés é moito máis groso que o europeo e o mesmo tempo máis flexibre, polas substancias fibrosas que lle dan xeito.

Vou tomar nota d’algúnhas das principais cidades do país: ” Nagasaki “, foi o porto onde embarcaban todolos buques os portugueses e os misioneiros españois. Namentres o ” Japón ” estivo pechado a todo comerzo con ” Europa “, ” Nagasaki ” foi o único porto accesible.

O xeneralizarse o comerzo ” Kobé ” , que foi unha pequena aldea de pescadores, situada no mar interior, foise convertindo nunha gran cidade. ” Osaka ” é a poboación máis fabril: ten tamén un fermoso fano e atópanse n’ela grandes e ricos bazares. ” Kioto ” foi capital del ” Japon ” dende o 794 ata o 1868, na que a capitallidade foi trasladada a ” Tokio “. ” Nagofa ” é outra gran cidade con perto de un millón de poboadores.