Eduardo María González-Pondal y Abente ( Queixumes dos pinos, 1886 ) “Cando os duros machados”

Cando os duros machados

feren os altos pinos,

e caen con estrondo

no chan de Bergantiños,

non caen, non, en vano

cal xigantes erguidos,

sin groria e sin renome,

nos seus eidos bravíos:

mais ao caer, ceibando,

os ulidores piños

se espallan na devesa

polo mato nativo,

e da semente se erguen

descendentes altivos.

Así, cando caeran

aqueles destemidos,

de nobres ideales

os boos peitos enchidos,

non caeran en vano,

en oprobioso olvido,

coma o vulgo dos homes

na escuridade extintos.

Mais o chan empapando

do sangue escrarecido,

os campos de Suevia,

dos celtas nobre asilo,

non cederan á morte,

e deixaran altivos

perdurabre semente

de vingadores fillos.

Déspostas insensatos,

forxá, forxade grillos;

pode oprimir o ferro

un corpo enfraquecido;

mais as nobres ideas

e gloriosos instintos…

¡eses…non pode, non, o duro ferro

nin a morte extinguilos!

Valentín Lamas Carvajal ( Espiñas, follas e frores, 1877 ) “A miña aldea”

Preto d’os Castros do Trelle,

N’unha frorida ribeira

Onde moitas clás de froitos

E d’albores vexetan,

Erguense as humildes chouzas

De San Pedro de Moreiras;

Probe aldeiña onde teño

As minas grorias d’a terra,

O niño d’os meus amores,

Os recordos que m’alentan;

N’ela vin a lus d’o día

E pol-a noite as estrelas;

Alí pensando n’o ceo

Vertin as vágoas primeiras;

Alí miña nai amante

Arrulóume satisfeita

Ó son queixumbroso e brando

D’as cantiguiñas gallegas;

Alí, no seu Camposanto

Onde debaixo d’as erbas

Dormen ó sono d’a morte

As minas amadas prendas,

¡Cantas veces eu rezaba

Pensando choroso n’elas!

Alí non hay fror non monte

Que nos meus sonos non vexa,

Non souto que non conozca,

Non camiño que non sépia;

Inda escoito o son doorido

Das catro campás d’a eirexa,

Cal si falando viñesen

A contarme tristes queixas,

¡Ay probe aldea… adeiña

De San Pedro de Moreiras,

Cantos sospiros me costas

E cantos ayes me levas!…

Asina dixo un coitado

Galleguiño, alá n’América,

Cando morto de soedades

Pensaba n’a súa Aldea.

¡Ay! os probriños gallegos

Morto queren á sua terra…

E van morrer sin consolo

Sempre lonxe… lonxe d’ela!!

Manuel Leídas Pulpeiro ( Cantares gallegos, 1911 )

Todos me dicen que espío,

que logo me leva o aire;

e a culpa tenma un nubeiro

que se me puxo por diante.

Con me casar como quixen,

e ter o ceio na casa,

non hai noite que non me acorde

das noites da muiñada.

Como te ves con camisa,

xa coidas que eres grandeza;

non sal o toxo de toxo

por froleado que esteña.

Non quero a vida da vila,

anque folgaba ma deán;

quero ir vir polos pousos

ó sol e ó aire na aldea.

Vaite, bazurro, que vento

coa miña mantela nova;

vaite, bazurro, da festa,

que quero dar catro voltas.

Queren que queira un toupizo,

con cara e corpo de cepo;

e eu busco moza galana,

e de corpiño bringuelo.

¡Dios che pague a tùa esmola,

cariña de repinaldo!

Non che coidei que tiveses

corazonciño tan brando.

Aunque che son da Montaña,

ándoche ben limpa e fresca;

que, anque che son da Montaña,

non che son das carrachentas.

Luis Benigno Vázquez Fernández-Pimentel ( Sombra do aire na herba, 1959 ) “Nocturno”

O corazón ben o sabía,

e na frente da noite

a música rompía frores de marfil

pra o piano pulido de silencio.

Eu pensábache regalar a iauga da noite

pra vestir os teus hombros acaídos.

¿I as voceciñas das frores da amendoeira?

¡Cánto medo sobre o tronco negro

e cánto espía a una i outra beira do río

contando as estrelas que se queren afogar!

Non sabes que o muiño devolverache màis puro o vidro.

Relanzo, vitral…

¡Que medo dan as frores na noite,

sin sangre, sin voz!…

As dalias marelas, nunca aire mouro choídas,

mortas estrelas en caixas de ébano.

O alciprés defende o silencio das escalinatas.

Auga de mirtos, verde auga, dura

fonte que me acompañas.

Si tu non foras…

¡Que medo dan as frores da noite!