Santiago, 29 de Xulio
Meu queridiño Fernando:
Recibin en ” Santiago ” as túas postais de ” Méjico ” e de ” Veracruz “; son moi interesantes e douche as grazas polo túa boa lembranza. Tí probabelmente, levarás xuntas ista carta e a que te escribin fai 10 ou 12 días dende ” Lima “.
Hoxe vou darche novas de ” Bolivia ” e de ” Chile “, d’istos dous países do occidente suramericano, que tan interesantes cousas teñen.
Falemos, pois, de ” Bolivia ” primeiro. Debe o seu nome iste país, como tí es sabedor, o caudillo da soberanía americana, ” Simón Bolívar “. Con anterioridade chamábase ” Alto Perú “, porque nas súas características e nas súas condicións físicas, semellan moito, verdadeiramente, o ” Perú “. Ista república, polas contra a todalas demáis que atópanse cara o ” Pacífico “, non teñen saída o mar; pechanlle a saída territorios do ” Peru ” e ” Chile “.
A banda de cordal andina que se mete en ” Bolivia ” e moi elevada e seca, e a zona baixa, ou xungla, con clima tropical moi extremoso . Entre istas dúas zonas, emporiso, atópanse vales moi vizosos e con clima moi indulxente. Os ” Andes ” comopoñen en ” Bolivia ” altos altiplanos, de 2,500 a 3,000 metros e os bicos dos montes érgense a moita maior altura; o máis elevado, que è o ” Sorata “, acada 7,600 metros de altitude sobor do mar, semellantemente o ” Ecuador “, atópanse eiquí varios volcans en actividade e moitos outros en acougo.
A lagóa ” Titicaca ” é coma un pequeno mar interior; achase situado no alto altiplano e a 3,900 metros sobor do nivel do mar. Ten moitas illas e a surcan buques de vapor e outras embarcacións, que o atravesan de ribeira a ribeira. A ribeira norte da gran lagóa pertence o ” Perú “. A falla, pois, de auténtico mar, os bolivianos poden facerse o devezo de ter un pequeno mar na súa gran lagóa.
En ” Bolivia ” abonda moito a ” Llama “, que é o animal imprescindíbel de todo boliviano, e que lle serve coma un camelo ou un cabalo; hay tamén ” Alpacas ” e ” Vicuñas ” e, nos bicos andinos aniñan os ” Cóndores “. entre as producións vexetais do chan son especialmente importantes o ” Café “, o ” Arroz “, o ” Caucho “, a ” Caña de acúcar “, e o ” Maiz “; e entre as súas riquezas mineiras, teñense que citar as que foron afamadas minas de ” Plata ” do ” Cerro de Potosí “, preto da cidade d’iste nome.
A capital do país é a ” Paz “, con algunhas rúas tan costa arriba que semellan imposíbel poidan circular por elas os autocarros. Ten máis de 100,00 poboadores e se érgue perto da lagóa ” Titicaca ” e xunto a pradeiras vizosísimas. É tamén de importacia a cidade de ” Sucre “, que ostentou tamén o título de capital, localizada nun colado a 2,800 metros de altitude.
” Bolivia ” é un país pouco poboado; a súa falla de ribeiras mariñas fai complexo o seu desenrrolo económico e iste fator atrasa ou empece dabondo o desenvolvemento do país, que alixeiraría deseguro en outro caso.
Pola banda oriental achanse grandes estensións salvaxes e virxes, que compoñen parte do ” Gran Chaco “. Sobor d’istas estensións queren exercer a súa soberanía ” Bolivia ” e o ” Paraguay ” e iso motivou, fai algúns anos, o estalido d’unha querra entre istes dous estados. Ambolosdous estados, loitaron porfiramente para suxeitar dito territorio, mais as trulladas paraguayas obtiveron certas vantaxes.
E vou a falarte de ” Chile “, que é o derradeiro páis que vou a revexarte, pois xa sebes que imos ficar en ” Santiago “. Eiquí chegamos fai tres días e perdoa se talvez non son abondo obxetivo o falar do meu país.
” Chile ” compoñe, coma tí coñeces ben polos atlas, unha longuísima faixa xeolóxica de terreo, que se extende acadando en lonxitude, a metade da ribeira ocidental de ” América del Sur “; a súas distanza é semellante a que media entre ” La Coruña ” e ” Fernado Póo “. ( Xa ves que te poño como exemplo, paises que moi direitamente te atangue ¿ non é certo ? ).
Volta dicir a gran lonxitude do territorio de ” Chile “, xa entenderás que as condicións do chan e do clima son moi dispares na banda norte, que no centro e no sur. A banda norte ten un clima moi seco e a paisaxe do país é árido e desolado; só xunto os ríos que baixan dos ” Andes “, desenrrolase algunha vexetación, é moi rica en recursos mineiros; ” Salitre “, a gran riqueza de ” Chile “, ” Cobre “, ” Oro “, e ” Boráx “.
O gran peirao comercial d’ista zona é ” Iquique ” onde cargase o nitrato; tamén o é ” Antofogasta “, o perirao onde se carga o mineral da ” Plata “.
A zona central é de clima máis temperado e húmido; din que se asemella a vosa zona do ” Mediterráneo “; ista banda de ” Chile ” é a máis poboada, e é eiquí onde atópase ” Santiago ” e o seu peirao comercial ” Valparaíso “, os dous máis importantes centros urbás do país. De ” Valparaíso ” sae o ferrocarril que, remontando a barreira dos ” Andes “, comunicanos con ” Buenos Aires “. En inverno, por mor das neves nos altos portos andinos, ata fai pouco, faciase moitas veces transbordo e mesmo librar a pé algúns centos de metros. Hoxe as cousas resolveronse construindo un túnel, que evita ter que remontar o ” Paso ” embarulloso.
A zona meridional é de clima doce e máis chuvioso; mais no canto no que un vaíse achegando o seu, vai facéndose máis xélida e din que, nos aveciñamento do estreito de ” Magallanes “, a traza do país e o clima son semellantes a ” Noruega “. Os peiraos principais d’ista zona meridional son ” Valdivia ” e ” Punta Arenas “, iste derradeiro no mesmo estreito de ” Magallanes “.
” Chile ” é un país rico; os seus poboadores non poupan esforzo algún para se incrementar a súa cultura. ” Santiago ” é unha gran cidade, con amplas e fermosas rúas, con maxestuosos edificios públicos, con unha mesta rede de trolebuses, que nada ten que envexar as cidades máis adiantadas de ” América “; a súa poboación salva xa o millón e medio de poboadores e, tendo en conta a súa proximidade con ” Valparaíso “, no é exsaxeración supor que, dentro de poucos anos, chegarán a xuntar entre as dúas, máis de dous millóns de poboadores ¡ A metade de ” Buenos Aires “, xa ves !.
” Santiago ” cobre unha gran extensión; semella un parque no cal foronse dispor as contrucións . Unha gran avenida con vizosas árbores a atravesa, n’unha lonxitude de 6 Km.; é a ” Alameda “. Domea a cidade a pintoresca cimba de ” Santa Lucía “,e dende alí desfrutase d’unha belísima vista sobor do caserio, que xeralmente é de xeito español, con belas frontes as casas e tendo moitas d’elas un xardín interior, a semellanza da vosa belísima ” Andalucía “.
Temos moitos ferrocarris; toda a ribeira pode percorrerse con comodidade en nosos trens; posuimos tamén unha boa mariña mercante. Non nos fallan, pois, os dous primeiros fatores que axudan o adianto mercantil dos pobos. Contamos tamén con moitas escolas e dase eiquí crecente importancia as cuestións da ensinanza e da cultura.
Vou revesarte rapidamente os feitos máis culminantes da historia chilena.
Cando os españois apropiaronse de ” Chile “, noso país atopábase poboado polos ” Araucanos “, indíxenas que se caraterizaban polo súa valoura e polo seu espírito de independencia; foi iste o derradeiro país conquistado polos españois. Logo de dúas tentas sen éxito de ” Almagro ” e ” Camargo “, ” Pedro de Valdivia ” conseguiu establecerse en terreo chileno e fundou en 1541 a cidade de ” Santiago “; máis morreu a máns dos ” Araucanos “, sendo vingada a súa morte por ” Hurtado de Mendoza “, fillo do virrei de ” Lima “. Dise que é ista expedición figurou o gran poeta ” Ercilla ” e que, con o que eiquí viveu, compuxo o seu gran poema ” La Araucana “.
En 1561 foi establecida eiquí unha capitanía xeral, e, dende entón ata 1808, pouco de propio ocurreu en ” Chile “, coma non seña o traballo silencioso e constante dos labregos para ir desenrrolando as riquezas do país.
En 1818, acadou ” Chile ” a súa independencia, ainda que os españois decontaron domeando logo d’algúns anos na illa de ” Chiloé “.
O xeral ” O’Bigius “, que foi o primeiro presidente que exerceu unha verdadeira dictadura; seguironlle outros presidentes, e en 1866 interviu ” Chile ” na guerra entre ” España ” e o ” Perú “, sendo bombardeado o peirao de ” Valparaíso ” polo pelotón de ” Méndez Nuñez “.
Prodúxose logo a guerra contra o ” Perú ” e ” Bolivia “, en 1879, rematando algúns anos máis tarde dándolle a vitoria a ” España ” que se foi desenrrolando sen aturar case loitas e insurrecións interiores.
E eiquí dou fin. Máis adiante, escribireite a ” Madrid “. Desexo que pasedes tí e teu pai, moi ditosamente o que vos resta de viaxe. Eu lembrote moito, moito. ¿ Volveremonos a ver outra vez ? ¡ Canto praceríame !. Deus o quererá, deseguro. Somos moi xoves, e, no decurso das nosas vidas, que poidemos dicir que agora comezan, se cadra teñamos a sorte de atóparnos de novo. Mais no canto de escreberme algunha vez, para que non langore entre nós unha amizade tan amabelmente lobada.
Saúda a teu pai, acolle as cordiáis lembranzas do meu e xa sabes canto te quere o teu amigo que enviache unha forte aperta.
SolSelectas · Ay Que Sera Del Sol – Rodrigo Gallardo
V12UD4 